Η Μαντινάδα της Κρήτης

Oι μαντινάδες είναι δίστιχα με ομοιοκατάληκτους ιαμβικούς στίχους 15σύλλαβους και πρωτοεμφανίστηκαν σαν ποιητικό είδος προς τα τέλη του 14ου αιώνα και έκτοτε αρχίζει να καλλιεργείται σε πολλές Ελληνικές περιοχές και ιδιαίτερα στο νησιώτικο χώρο.
Στην Κρήτη οι μαντινάδες παρουσιάζουν… μεγάλη άνθιση και έχει καθιερωθεί ως ένα από τα βασικότερα μέσα έκφρασης συναισθημάτων. Οι βασικοί φορείς της μαντινάδας είναι οι λυράρηδες, οι ριμαδόροι αλλά και ο απλός κόσμος .

Η λέξη είναι Ενετική (Matinada) και σημαίνει το νυχτερινό τραγούδι του έρωτα ή του ερωτευμένου. Την καντάδα. (Ίσως, όπως λένε οι γέροντες στην Κρήτη, να προέρχεται από την Ελληνική λέξη «Μαντάτα» που θα πει ειδήσεις.)Ήδη από τον 13ο αιώνα χρονολογείται το πρώτο στιχάκι που μπόρεσαν οι ειδικοί να χαρακτηρίσουν ως μαντινάδα. Πολλοί υποστηρίζουν ότι έχει την αρχή της στον αρχαίο Ελληνικό βίο. Συστηματική πάντως μελέτη που να δείχνει υπεύθυνα την παλαιότητα της μαντινάδας στην Κρήτη δεν έχει γίνει.

Για να χαρακτηριστεί ένα δίστιχο μαντινάδα πρέπει να πληροί ορισμένες προϋποθέσεις:

1) Να είναι γραμμένο στην Κρητική γλώσσα.

2) Να έχει λογικό νόημα.

3) να διαθέτει ποιητικά στοιχεία, όπως πρωτοτυπία, ευρηματικότητα, φαντασία, αλληγορία και να δημιουργεί εικόνες.

Η μαντινάδα είναι ένα ποίημα σταθερής μορφής που ολοκληρώνεται σε δύο στίχους. Αυτό το είδος ποίησης είναι εύλογα πολύ δύσκολο, επειδή οι σκέψεις και το συναίσθημα πρέπει να εκφραστούν με πληρότητα μέσα σε ασφυκτικά όρια λέξεων.

Οι χασμωδίες και οι επαναλήψεις λέξεων στην ίδια μαντινάδα πρέπει να αποφεύγονται. Αυτός είναι και ο λόγος που οι καλές μαντινάδες είναι λίγες.

Η μαντινάδα είναι η δημοτική ποίηση της Κρήτης, που δεν ζει στα βιβλία αλλά μέσα στο λαό, φυσική και απροσποίητη, αφού έρχεται από τη ζωή του, εκφράζει το χαρακτήρα του, την πνευματική του ανάπτυξη και το ήθος του, με φραστική δύναμη που αναβλύζει απ’ την κρυστάλλινη και πεντακάθαρη πηγή της γλώσσας, δίχως τίποτε το ψεύτικο και το περίτεχνο.

Οι μαντιναδολόγοι ή ριμαδόροι ήσαν περιζήτητοι στις παρέες. Όταν στο ίδιο γλέντι τύχαινε να συναντηθούν δύο ή και περισσότεροι ριμαδόροι τότε υπήρχαν φοβερές κόντρες, τα λεγόμενα «ντρακαρίσματα» ή «κοντραρίσματα». Στα ντρακαρίσματα κάθε μαντινάδα έρχεται σαν απόκρουση ή γελοιοποίηση εκείνης που ειπώθηκε από τον αντίπαλο πρωτύτερα.

newingreece