ΟΔΗΓΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΚΑΙ ΥΠΕΥΘΥΝΗΣ ΚΑΤΑΣΚΗΝΩΣΗΣ

Οικολογική Πρωτοβουλία Χανίων, Κοινωνικό Στέκι – Στέκι Μεταναστών, Ποδηλάτρεις, ∆ηµιουργικές Γέφυρες, Terra Verde – Οµάδα για το Εναλλακτικό και Αλληλέγγυο Εµπόριο, Επιτροπή Ενάντια στο Ξεπούληµα των Αγίων Αποστόλων, Πρωτοβουλία Χανιωτών για το Στρατόπεδο Μαρκοπούλου

Οι µύθοι της ελεύθερης κατασκήνωσης

Μύθος 1. Η ελεύθερη κατασκήνωση βλάπτει το περιβάλλον.

Ο πολίτης που σέβεται τη φύση και ξέρει πώς να την διαχειρίζεται δεν µετατρέπεται ξαφνικά σε µικρό περιβαλλοντικό εγκληµατία όταν πηγαίνει για κάµπινγκ. Αυτό που βλάπτει το περιβάλλον, είναι η έλλειψη περιβαλλοντικής συνείδησης και παιδείας. Μακριά από τη φύση και εγκλωβισµένοι µέσα σε πόλεις και κτίρια, είναι δύσκολο να την αποκτήσουµε. Γνωρίζοντας και απολαµβάνοντας τον φυσικό πλούτο µιας περιοχής αποκτούµε και κίνητρο να τον προστατέψουµε.

Μύθος 2. Όσοι κάνουν κάµπινγκ είναι περιθωριακοί.

Ελεύθερη κατασκήνωση κάνει οποιοσδήποτε θέλει να περάσει ποιοτικό χρόνο µε την παρέα του ή µε την οικογένειά του, απολαµβάνοντας τη φύση και απλοποιώντας τις ανάγκες του. Το ίδιο ισχύει και για πολλές οικογένειες που βρίσκουν την ευκαιρία να βάλουν τις σωστές βάσεις για τη σχέση που θα αποκτήσουν τα παιδιά τους µε τη φύση. Η προσπάθεια περιθωριοποίησης αυτών που προτιµούν να κοιτούν µε την παρέα τους τα αστέρια αντί µόνοι τους µια οθόνη, είναι τουλάχιστον παράλογη.

Μύθος 3. Η ελεύθερη κατασκήνωση είναι κακός τουρισµός.

Γελιέται όποιος νοµίζει ότι αν διωχτούν οι κατασκηνωτές θα πάνε σε δωµάτια και ξενοδοχεία, αφού αυτό που αναζητούν είναι ένα τελείως διαφορετικό είδος διακοπών. Ο ελεύθερος κατασκηνωτής που διώχνεται δεν θα πάει στο ενοικιαζόµενο δωµάτιο ή στο ξενοδοχείο, αλλά σε άλλο µέρος.
Μύθος 4. Το ελεύθερο κάµπινγκ είναι ταλαιπωρία.
Όχι αν είσαι οργανωµένος.

Καλές πρακτικές για υπεύθυνο ελεύθερο κάµπινγκ

Ποιο είναι το ιδανικό µέρος για να κατασκηνώσω;

Μπορείς να πάρεις καλές πληροφορίες από φίλους και από οδηγούς για διαδροµές µε µηχανές ή για πεζοπορία, ακόµα και από το Googleearth. Τα κριτήριά σου για να αποφασίσεις είναι η πρόσβαση, αν υπάρχει κοντά νερό, σκιά, και αν η περιοχή είναι πολυσύχναστη την συγκεκριµένη περίοδο.
Τι να πάρω µαζί µου;

Πρώτα από όλα σκηνή. Οι φτηνές και κακής ποιότητας σκηνές µπορεί να σπάσουν µε τον πρώτο δυνατό αέρα. Οι λίγο πιο ακριβές και καλύτερης ποιότητας µπορούν να αντέξουν για πολλά χρόνια αν συντηρούνται σωστά και ξεπλένονται από το αλάτι. Ο αριθµός των ατόµων που αναγράφεται είναι συνήθως µεγαλύτερος από την πραγµατικότητα.

Θα σου χρειαστεί σίγουρα σκοινί για να στερεώσεις τη σκηνή σου, για να δηµιουργήσεις σκιά, για να δέσεις το φουσκωτό σου στρώµα σε µια πέτρα. ∆εν πρέπει να ξεχάσεις φακό και µπαταρίες, λάµπα, sleeping bag και υπόστρωµα. Προαιρετικά ένα µικρό σκουπάκι και φαρασάκι διευκολύνουν να αποµακρύνεις την άµµο από τη σκηνή.

Μαζί θα χρειαστείς φυτικά αντικουνουπικά, στικ για τα τσιµπήµατα, υγρά

µαντηλάκια, άνετα ρούχα και πιο ζεστά για το βραδάκι, καπέλο, παρεό για όλες τις χρήσεις. Αν δεν πάρεις µαζί ψυγειάκι, θα χρειαστείς οπωσδήποτε νερό και θερµός για να το κρατήσεις δροσερό, ξηρά τροφή, και µόνο ότι µπορείς να συντηρήσεις. Γκαζάκι και ένα βολικό µαγειρικό σκεύος είναι απαραίτητα αν θες να µαγειρέψεις, και ένα κοφτερό µαχαίρι ή ένας σουγιάς είναι πάντα απαραίτητα. Ένας χάρτης της περιοχής θα σε βοηθήσει να προσανατολιστείς, ένα βιβλίο ή κάποιο µουσικό όργανο είναι καλή παρέα. Μην ξεχάσεις να πάρεις µαζί σου σακούλες για τα σκουπίδια σου!

Πού να στήσω;

Το στήσιµο σκηνής παίρνει το χρόνο του, οπότε φρόντισε να φτάσεις στο χώρο της κατασκήνωσης όσο ακόµα έχει φως. ∆ιάλεξε ένα σηµείο όπου να µην ενοχλείς τους κατασκηνωτές που έχουν έρθει πριν από σένα, και µείνε περίπου στα 15 µέτρα από τη θάλασσα για να µην εµποδίζεις την πρόσβαση, αλλά και από λίµνες και ποτάµια που εκτός από εµάς προσελκύουν και έντοµα. Ρώτα από πού ανατέλλει ο ήλιος, ώστε να επιλέξεις ένα σηµείο που να έχει σκιά το πρωί. 

Το έδαφος χρειάζεται να είναι στεγνό και ίσιο και πριν να στήσεις φρόντισε να αποµακρύνεις πέτρες ή οτιδήποτε άλλο µπορεί να σε ενοχλήσει όταν ξαπλώσεις. Μην ξεχάσεις να στερεώσεις τη σκηνή καλά µε τα πασαλάκια, δένοντάς την ή και τοποθετώντας πέτρες στις εσωτερικές γωνίες, γιατί στην Ελλάδα το καλοκαίρι ο ξαφνικός δυνατός αέρας δεν είναι σπάνιος. 

Πώς συνυπάρχω αρµονικά µε τους άλλους κατασκηνωτές και µε την ίδια τη φύση;
Απέναντι στον οργανωµένο περιορισµό του ζωτικού µας χώρου και στην περιθωριοποίηση του φυσικού τρόπου ζωής, είναι σηµαντικό για τους κατασκηνωτές να µάθουµε τουλάχιστον να συνυπάρχουµε ακολουθώντας κάποιους κοινούς κανόνες και συνήθειες:

-Παρκάρουµε τα αυτοκίνητα πιο πέρα, µακριά από την παραλία και τους αµµόλοφους και δεν εµποδίζουµε την πρόσβαση στην παραλία.
Χρησιµοποιούµε σακούλες για τα απορρίµµατα, συµπεριλαµβανοµένων των χαρτιών υγείας που ξεθάβονται από ζώα, και δεν τις παρατάµε δίπλα σε παραγεµισµένους κάδους. Αν είναι δυνατόν ανακυκλώνουµε.

Εκτός από τα δικά µας σκουπίδια, µαζεύουµε και τα υπόλοιπα που βρίσκουµε. Η βλάβη που προκαλούν δεν εξαρτάται από το αν τα πετάξαµε εµείς ή άλλοι. Μπορούµε να χρησιµοποιήσουµε γάντια µιας χρήσης ή µια σακούλα φορεµένη στο χέρι µας για να κάνουµε τη διαδικασία λιγότερο δυσάρεστη.

Καθορίζουµε πού είναι η «τουαλέτα» και σκάβουµε λάκκους τουλάχιστον 15 εκ. κάθε φορά. Αποφέυγουµε τη χρήση έστω και βιοδιασπώµενων σαµπουάν και σαπουνιών γιατί έτσι ρυπαίνουµε τη θάλασσα, τη λίµνη, ή το ποτάµι.

Προστατευόµαστε από τον ήλιο µε παχιά σκιά, ή µε ελαφριά και άνετα ρούχα. Αν χρειαστούµε αντηλιακό, ας είναι φυτικό.

Σεβόµαστε τη βλάστηση, και την πανίδα της περιοχής και ενηµερωνόµαστε σχετικά. Για παράδειγµα σε περιοχές όπου φωλιάζει η καρέττα καρέττα, η φωτιά µπορεί να αποπροσανατολίσει χελώνες και χελωνάκια.

Στήνουµε τη σκηνή αρκετά µέτρα µακριά από το κύµα ώστε να µην εµποδίζουµε τους υπόλοιπους κατασκηνωτές αλλά κυρίως να µην ενοχλούµε καβούρια, χελώνες, πουλιά.

Τα έντοµα είναι κάτοικοι της περιοχής, εµείς είµαστε οι επισκέπτες. Τα αποφεύγουµε µε φυσικά εντοµοαπωθητικά, και µε το να κρατάµε κλειστή τη σήτα της σκηνής όλη µέρα.
Φέρνουµε µαζί ή κατασκευάζουµε αυτοσχέδια τασάκια για τις γόπες µας.
Αφήνουµε την παραλία όπως τη βρήκαµε, και αν γίνεται, καλύτερη.

Και ο Νόµος;

Κι ενώ κάνεις φιλήσυχα τις διακοπές του, ξαφνικά εµφανίζονται ένοπλοι αστυνοµικοί και σου ανακοινώνουν ότι είσαι παράνοµος. Πώς κατάφερες να παρανοµήσεις ενώ δεν έχεις πειράξει κανέναν; Ο νόµος 392 του 1976 (αρ.10, παρ. 2, ΦΕΚ 89Α) προβλέπει ότι «απαγορεύεται η εγκατάσταση σκηνών ή η στάθµευση τροχόσπιτων σε αρχαιολογικούς χώρους, αιγιαλούς, παρυφές δηµόσιων δασών, δάση και εν γένει κοινόχρηστους χώρους». 

Η νοµιµοποίηση του παραλόγου συνεχίζεται µε τον 2160/1993 που προσθέτει στους απαγορευµένους χώρους τις παραλίες και απαγορεύει στους ιδιώτες και τους καταστηµατάρχες να φιλοξενήσουν στον δικό τους χώρο πάνω από ένα τροχόσπιτο. 

Για τους παραβάτες-κατασκηνωτές προβλέπεται η διαδικασία του αυτόφωρου, φυλάκιση µέχρι τρεις µήνες και χρηµατική ποινή 150 ευρώ (N.2741/1999). Στο µεταξύ, οι διακοπές σου µαζί µε τη φιλόξενη φήµη του τόπου έχουν πάει περίπατο.

Στις επόµενες σελίδες θα βρεις ποια είναι τα δικαιώµατά σου µε βάσητην Οικουµενική ∆ιακήρυξη των ∆ικαιωµάτων του Ανθρώπου, το ∆ιεθνές Σύµφωνο για τα Ατοµικά και Πολιτικά ∆ικαιώµατα, το Σύνταγµα, αλλά και σύµφωνα µε δικαστικές αποφάσεις. Με βάση τα παραπάνω ο νόµος για την ελεύθερη κατασκήνωση είναι αντισυνταγµατικός και προσβάλει τα δικαιώµατά σου. Μελέτησέ τις και αν τα πράγµατα φτάσουν ως εκεί δείξε τις στο δικαστήριο. Πολλές φορές ο δικαστής µπορεί να έχει την πρόθεση να σε αθωώσει αρκεί να βρει ένα νοµικό πάτηµα.

ΜΗΝ ΤΡΑΒΑΤΕ ΤΗ ΣΚΗΝΗ ΣΤΑ ΑΚΡΑ.
Η ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΚΑΤΑΣΚΗΝΩΣΗ ΕΙΝΑΙ ∆ΙΚΑΙΩΜΑ.

Απέναντι στους νόµους που απαγορεύουν το ελεύθερο κάµπινγκ µπορούµε να απαντήσουµε τα εξής:
1.Έχουµε δικαίωµα να χρησιµοποιούµε τους κοινόχρηστους χώρους

Ο Νόµος 392/76 (Αρ.10/2) και αργότερα ο Ν. 2160/1993 (Αρ.4/12) απαγορεύουν την εγκατάσταση σκηνών σε παραλίες, αιγιαλούς και γενικά κοινόχρηστους χώρους. Βάσει νοµολογίας, ΜΠρΑθ. 10691/1997 και των άρθρων 966-968 ΑΚ ως κοινόχρηστα ορίζονται εκείνα τα πράγµατα που δεν µπορούν να είναι αντικείµενο συναλλαγής ή να ανήκουν σε κάποιον. Μπορεί όµως ο καθένας να τα χρησιµοποιήσει. Το δικαίωµα αυτό χρήσης έχει ιδιόρρυθµο χαρακτήρα και απορρέει από την προσωπικότητα του κάθε ατόµου.

2.Πώς παρανοµούµε όταν δεν βλάπτουµε κανέναν;

Σύµφωνα µε την Οικουµενική ∆ιακήρυξη των ∆ικαιωµάτων του Ανθρώπου (Άρ. 13) καθένας έχει το δικαίωµα να κυκλοφορεί ελεύθερα και να επιλέγει τον τόπο διαµονής του στο εσωτερικό ενός κράτους.

Προς την ίδια κατεύθυνση, το∆ιεθνές Σύµφωνο για τα Ατοµικά και Πολιτικά ∆ικαιώµατα (Ν. 2462/1997, Άρ. 12/1) ορίζει ότι οποιοσδήποτε βρίσκεται νόµιµα στο έδαφος ενός Κράτους έχει δικαίωµα ελεύθερης µετακίνησης και ελεύθερης επιλογής κατοικίας στο έδαφος αυτού του Κράτους και ότι αυτά τα δικαιώµατα δεν υπόκεινται σε περιορισµούς, µε την εξαίρεση όσων περιορισµών προβλέπει ο νόµος και οι οποίοι είναι απαραίτητοι για την προστασία της εθνικής ασφάλειας, της δηµόσιας τάξης, της δηµόσιας υγείας, των χρηστών ηθών ή των δικαιωµάτων και των ελευθεριών των άλλων (Αρ.12/3).

Η µη ύπαρξη κάποιου από τους αναφερόµενους αυτούς λόγους καθιστά παράνοµη την απαγόρευση χρήσης των κοινόχρηστων πραγµάτων, η οποία απαγόρευση συνιστά προσβολή της προσωπικότητας.
Η προσωπικότητα ορίζεται σαν το σύνολο αξιών του κάθε προσώπου που έχει σωµατική, ψυχική, πνευµατική και κοινωνική ατοµικότητα. (Αρ.5Σ, 57 ΑΚ). 

Στα απόλυτα προστατευόµενα αγαθά που απαρτίζουν την προσωπικότητα είναι η σωµατική και πνευµατική υγεία όπως και η ελευθερία. Το ελεύθερο camping συνδέεται άµεσα µε τα αυτά τα δικαιώµατα, αφού οι κάθε είδους διακοπές αποτελούν τρόπο εξασφάλισης σωµατικής και ψυχικής ελευθερίας. Συνεπώς η ελεύθερη επιλογή της τοποθεσίας αποτελεί ελεύθερη έκφραση των εκάστοτε ατοµικών αναγκών και φυσικά αναφαίρετο δικαίωµα ως συνδεόµενο µε την προσωπικότητα. 

3.Έχουµε δικαίωµα να απολαµβάνουµε και να προστατεύουµε τη φύση

Το δικαίωµα χρήσης των κοινόχρηστων πραγµάτων αποτελεί επίσης έκφανση του συνταγµατικού δικαιώµατος στο περιβάλλον. Το άρθρο 24 του Συντάγµατος ορίζει ότι η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος αποτελεί υποχρέωση του κράτους και δικαίωµα του καθενός. Η µε αριθ.106921/1997 απόφαση του Μον. Πρωτοδικείου Αθηνών, συνεχίζοντας την παράδοση της νοµολογίας, δέχεται ότι η προστασία της χρήσης των περιβαλλοντικών αγαθών που στηρίζεται στον ΑΚ 57, περιλαµβάνει όχι µόνο το δικαίωµα χρήσεως στην στενή του έννοια αλλά και το δικαίωµα διάσωσης και απόλαυσης των περιβαλλοντικών αγαθών. 

Προς την ίδια κατεύθυνση για την προστασία του δικαιώµατος χρήσης κοινών σε όλους ή κοινόχρηστων πραγµάτων ως περιβαλλοντικών αγαθών κινείται ένα σύνολο δικαστικών αποφάσεων. Ενδεικτικά: ΜΠρΝαξ 58/1989, ΜΠρΒολ. 1097/1989 , ΜΠρΝαυπλ. 163/1991, ΜΠρΘεσ. 117/1993, ΜπρΑθ. 14316/1995, ΜΠρΙωαννίνων 471/1996. Η κοινή ωφέλεια των περιβαλλοντικών αγαθών έχει κοινωνικό χαρακτήρα σύµφωνα και µε τις αρχές της αειφόρου ανάπτυξης (κυρίως µέσω του ΑΚ 281).
4.Ελεύθερη κατασκήνωση δεν σηµαίνει ρύπανση.

Σύµφωνα µε το άρθρο 25 του Συντάγµατος, οι κάθε είδους περιορισµοί που µπορούν

να επιβληθούν στα δικαιώµατα πρέπει να σέβονται την αρχή της αναλογικότητας, να είναι δηλαδή κατάλληλοι, αναγκαίοι και αναλογικοί. Έτσι και η απαγόρευση της ελεύθερης κατασκήνωσης είναι παράλογη και µη νόµιµη αφού αποτελεί υπέρµετρο περιορισµό του δικαιώµατος της προσωπικότητας στο όνοµα µιας µόνο πιθανότητας, πρόκλησης αρνητικών επιπτώσεων στις κοινωνικές σχέσεις ή στις περιβαλλοντικές συνθήκες.

Απαράδεκτος είναι ο απόλυτος αποκλεισµός των συνταγµατικών αυτών δικαιωµάτων, όπως γίνεται στην περίπτωση της πλήρους απαγόρευσης της ελεύθερης κατασκήνωσης.
5.Το δικαίωµα για διακοπές είναι ανεξάρτητο από την τσέπη µας.

Η ελεύθερη κατασκήνωση, πέρα από το ότι αποτελεί τρόπο διακοπών µε όποιες ευεργετικές συνέπειες οι διακοπές επιφέρουν στην σωµατική και ψυχική ισορροπία, αποτελεί και οικονοµική επιλογή. Οι οικονοµικές δυνατότητες και ο τρόπος διαχείρισης των οικονοµικών µέσων που διαθέτει ο καθένας αποτελούν έκφανση του δικαιώµατος της προσωπικότητάς του. 

Ο αποκλεισµός της δυνατότητας της ελεύθερης κατασκήνωσης συνιστά αποκλεισµό για τους µη διαθέτοντες τα οικονοµικά µέσα που απαιτούνται για άλλου είδους διακοπές ή ακόµα και οργανωµένες κατασκηνώσεις, αν και υπάρχει εναλλακτική λύση.

Έτσι στην ουσία παραβιάζεται η αρχή της ισότητας του Συντάγµατος που προβλέπει ισότητα δικαιωµάτων και υποχρεώσεων(Αρ.4/2).

Ισότητα σε αυτήν την περίπτωση σηµαίνει να έχουν όλοι δυνατότητα αναψυχής και ανάπαυσης αναλογικά πάντα µε τις δυνατότητές τους. Η αναγόρευση της οικονοµικής άνεσης σε κριτήριο απόλαυσης ή όχι ατοµικών και κοινωνικών δικαιωµάτων αποτελεί διάκριση. 

Άλλωστε οι οικονοµικές δυνατότητες συνδέονται άµεσα µε την προσωπικότητα κι έτσι οποιαδήποτε άνιση µεταχείριση της τελευταίας βάσει των εκάστοτε οικονοµικών µέσων αποτελεί σηµαντική προσβολή.

Η παράνοµη προσβολή του δικαιώµατος της προσωπικότητας γεννά αξίωση για άρση της προσβολής και παράλειψης αυτής στο µέλλον, η οποία µπορεί να είναι και αντικείµενο προσωρινής δικαστικής προστασίας, όταν συντρέχουν οι προβλεπόµενες για τη λήψη ασφαλιστικών µέτρων προϋποθέσεις.
Για τις νοµικές συµβουλές ευχαριστούµε πολύ τους Κώστα ∆ιάκο, Μπενία Ιωάννα και ∆ηµήτρη Στασινόπουλο, δικηγόρους

www.e-camping.gr
http://www.apenantioxthi.com