Ο μπαμπούλας των «διεθνών αγορών» μπήκε για τα καλά στη ζωή μας από το 2010. Οι «αγορές» ήταν αυτές που δεν θα μας δάνειζαν ξανά, που θα μας έκλειναν τις πόρτες, που δεν μας εμπιστεύονταν, που βάζαμε στοίχημα να κερδίσουμε πάλι την αξιοπιστία τους, αυτές που τώρα μας περιμένουν με ανοιχτές αγκάλες θεωρώντας την Ελλάδα ένα… Ελντοράντο ευκαιριών…..
Τον Μάρτιο του 2010, ενώ η χώρα σπρωχνόταν, θέλοντας και μη, στα νύχια της τρόικας, ο τότε πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου μιλούσε (6 Μαρτίου) για τα… παιδάκια της Γουόλ Στριτ που υπονομεύουν ακόμα και κρατικές οικονομίες, θέμα το οποίο θίχτηκε και στη συνάντησή του με τον Ομπάμα τέσσερις μέρες αργότερα:
«Θα πολεμήσουμε με πάθος οποιονδήποτε αντιμάχεται την προσπάθεια της κυβέρνησης και του λαού μας να βάλουμε τάξη στην οικονομία. Και πρώτους απ’ όλους τούς κερδοσκόπους. Δεν είναι μόνο άδικο, είναι και αντιδημοκρατικό, την ώρα που η κυβέρνηση καταβάλλει υπεράνθρωπη προσπάθεια, κάποια “παιδάκια” στη Νέα Υόρκη και αλλού, καθισμένα μπροστά σε κομπιούτερ, να την υπονομεύουν. Θα σηκώσω τη σημαία εναντίον τους».
Τώρα, τι είδους σημαία σήκωνε ο ΓΑΠ όταν συναντιόταν έναν χρόνο μετά (4.4.2011) στο Μέγαρο Μαξίμου με τον μεγαλύτερο κερδοσκόπο όλων των εποχών, τον Τζορτζ Σόρος, είναι μια άλλη ιστορία και όχι της παρούσης.
Ας μείνουμε στο 2010, λοιπόν, όταν οι «αγορές» απαιτούσαν αίμα από την Ελλάδα στρώνοντας το χαλί στην τρόικα. Και ταυτόχρονα κορυφωνόταν ένα άγριο κερδοσκοπικό παιχνίδι μέσα από τα σπλάχνα τους, με συνέπεια τα spreads να εκτοξευτούν από τις 300 μονάδες (21.1.2010) στις 1.000 (28.4.2010). Κάτι που σήμαινε ότι η Ελλάδα δεν είχε πλέον καμία πιθανότητα χρηματοδότησής της και οδηγούνταν στο ιστορικής σημασίας δίλημμα «ανεξέλεγκτη χρεοκοπία ή μνημόνιο».
Από τον Μάιο του 2010 η ελληνική οικονομία, σε κωματώδη κατάσταση πια, έμπαινε στην πρέσα της μνημονιακής μηχανικής «υποστήριξης», αδύναμη πλέον να αντισταθεί στις κανιβαλικές διαθέσεις του εκάστοτε δανειστή.
Υποτίθεται, λοιπόν, πως οι «διεθνείς αγορές» δεν δάνειζαν την Ελλάδα επειδή η οικονομία της ήταν «βαριά ασθενής». Κι έτσι έπρεπε να αποσυρθεί από την αρένα των κερδοσκοπικών λύκων, για να κάνει τη σχετική τροϊκανή θεραπεία με τις γνωστές αναπόφευκτες παρενέργειες.
Παιχνίδια
Ποια ήταν, όμως, τα συμπτώματα τότε και ποια τα αποτελέσματα της οδυνηρής θεραπείας τώρα, ώστε να δικαιολογείται η εσπευσμένη έξοδος για δανεισμό με την Ελλάδα «καβάλα στ’ άλογο» και τις «αγορές» να χειροκροτούν με ενθουσιασμό;
Έχει όντως αλλάξει κάτι προς το καλύτερο αυτά τα τέσσερα χρόνια; Επήλθε εξυγίανση στις «άρρωστες» δομές; Έχουν γίνει μεταρρυθμίσεις; Ή μήπως, τελικά, έχουμε να κάνουμε με ένα παιχνίδι εντυπώσεων, επικοινωνιακών τρικ και δεικτών, εικονικών ή μη, που ο καθένας τούς ερμηνεύει και τους χρησιμοποιεί όπως τον συμφέρει κάθε φορά; Διότι πέρα από τους αριθμούς υπάρχει και η αμείλικτη πραγματικότητα…
◆ Για την παραγωγή πλεονάσματος χρειάστηκε το άρμεγμα μέχρι σταγόνας ενός ολόκληρου λαού, που σε μεγάλο ποσοστό οδηγήθηκε βιαίως στη φτώχεια και το περιθώριο της οικονομίας.
◆ Για κάθε μείωση του ελλείμματος από το φουσκωμένο 15% στο ξεφούσκωτο 3%-4% υπάρχει το βαρίδι ενός μη διαχειρίσιμου χρέους που παραμένει στα επίπεδα του 2010 και το ίδιο το ΔΝΤ προειδοποιεί ότι δεν είναι βιώσιμο.
◆ Για την άνοδο της ανταγωνιστικότητας στη βαθμολογία του ΟΟΣΑ χρειάστηκαν στρατιές ανέργων και βομβαρδισμός κάθε εργατικού δικαιώματος.
Ακόμη κι ένας πρωτοετής φοιτητής Οικονομικών γνωρίζει ότι μια εθνική οικονομία δεν μπορεί να είναι όμηρος δυο – τριών δεικτών ούτε ενός υπεραπλουστευμένου και παρωχημένου μείγματος που εφαρμόζεται φασόν σε κάθε χώρα με κρίση χρέους. Πολύ περισσότερο στο δαιδαλώδες πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης και υπό κοινό νόμισμα.
Το εύκολο, λοιπόν, είναι να μιλάνε όλοι για αριθμούς και δείκτες. Το δύσκολο είναι να διευκρινιστεί αν αυτοί οι δείκτες βελτιώθηκαν κι από άλλους συντελεστές, πέρα από το πετσόκομμα μισθών – συντάξεων – εργασιακών δικαιωμάτων, συν τα χαράτσια.
Με την ύφεση να κάνει στην Ελλάδα παγκόσμιο μεταπολεμικό ρεκόρ από το 2008 έως το 2013, η κατανάλωση καταβαραθρώθηκε αμέσως και η ανεργία εκτινάχθηκε με ραγδαίο ρυθμό, σε πρωτοφανή επίπεδα για δυτικό κράτος. Μην ξεχνάμε ότι η ελληνική οικονομία εντάσσεται στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής, ειδικά στη μετα-ευρώ εποχή. Που σημαίνει ότι η κατανάλωση δίνει το τέμπο για να κινείται το χρήμα και να «ζεσταίνεται» η αγορά.
Με το που κλείσανε οι στρόφιγγες των τραπεζών από το 2009, άρχισε το ντόμινο περικοπών, κακοπληρωμών, απολύσεων κι εν τέλει λουκέτων σε δεκάδες χιλιάδες μικρές, μεσαίες, αλλά και σε αρκετές μεγάλες επιχειρήσεις. Με συνέπεια να σμπαραλιαστεί ο – ζωντανός τότε – ιδιωτικός τομέας, δηλαδή αυτός που κινούσε τα νήματα της ελληνικής οικονομίας σε μεγάλο βαθμό μέχρι να μπουκάρει η τρόικα για να τα διαλύσει όλα με το πρόσχημα της ανταγωνιστικότητας. Η οποία… ουδέποτε ήρθε!
Με τον ιδιωτικό τομέα να τροφοδοτεί πλέον μόνο με ανέργους τον ΟΑΕΔ και τον δημόσιο τομέα να χάνει την καταναλωτική δυναμική του, μετά τη διαρκή απώλεια εισοδημάτων υπαλλήλων – συνταξιούχων, ο διαλυτικός φαύλος κύκλος όχι μόνο ήταν σίγουρος, αλλά και προβλέψιμος. Ακόμα κι αν χρειαστεί να μιλήσουμε με ενδεικτικούς αριθμούς:
◆ Το 2010-2013 χάθηκαν 840.881 θέσεις εργασίας. Με τον αριθμό των ανέργων να εκτινάσσεται από τα 732.672 άτομα στα 1.350.000.
◆ Το 2008-2013 το καθαρό εθνικό διαθέσιμο εισόδημα μειώθηκε από τα 195 δισ. στα 136! Τα 231 δισ. των καταθέσεων το 2009 έγιναν 164 δισ. πέρυσι. Το 2008-2013 οι τιμές κατοικιών έχασαν τουλάχιστον το 30% της αξίας τους.
◆ Τα ληξιπρόθεσμα χρέη των πολιτών προς το Δημόσιο από 38,7 δισ. το 2010 έφτασαν τα 60 δισ. το 2013 και τα προβληματικά δάνεια από τα 12 δισ. στα 65 δισ.!
◆ Το 2012 οι μισοί φορολογούμενοι (2,7 εκατ.) δήλωσαν μηνιαίο εισόδημα κάτω από 800 ευρώ. Το 17,9% των Ελλήνων δεν διαθέτει αρκετά χρήματα για να αγοράσει τρόφιμα.
Εφιάλτης
Στη Γερμανία, την ΕΚΤ και την Ε.Ε. θέλουν, για επικοινωνιακούς λόγους, να «πουλήσουν» προς τα έξω το ελληνικό οικονομικό θαύμα. Τα παραπάνω στοιχεία, όμως, μιλάνε ξεκάθαρα για εφιάλτη. Η ανέχεια, η απελπισία, η εξαθλίωση δεν μπορούν να αποτελέσουν λίπασμα για καλλιέργεια προσδοκιών, οικονομικών και μη, σε ένα ευρωπαϊκό κράτος του 2014.
Κι ενώ περνάνε μέτρα ξανά και ξανά στον βωμό της προσέλκυσης επενδυτών και της ανταγωνιστικότητας, ούτε καν πλησιάζουν τα ξένα μεγάλα πορτοφόλια στην Ελλάδα για μπίζνες. Στον ιδιωτικό τομέα; Μηδέν! Στη δημόσια περιουσία; Έχουν δοθεί μόνο τα καλύτερα φιλέτα, κι αυτά κοψοχρονιά. Για τα άλλα, που είναι να… αξιοποιηθούν, «μιλάνε» οι διαρκώς αναπροσαρμοζόμενοι προς τα κάτω στόχοι των τροϊκανών, τους οποίους ουδέποτε πιάνει το ΤΑΙΠΕΔ.
Υποτίθεται ότι κατακρεουργήθηκε ολόκληρη η εργατική νομοθεσία και ότι γέμισε ο τόπος ανέργους, διότι μ’ αυτήν την απάνθρωπη μέθοδο – αναποτελεσματική στον σύγχρονο κόσμο – θα έπαιρνε δήθεν μπροστά η ανταγωνιστικότητα, λόγω μειωμένου εργατικού κόστους. Πόσους επενδυτές, όμως, προσέλκυσε το σκληροπυρηνικό νεοφιλελεύθερο μοντέλο; Πού είναι η μείωση της ανεργίας; Κι ας επήλθε πτώση – ρεκόρ 18,6% το 2008-2013 στο ωριαίο κόστος εργασίας.
Να θυμηθούμε ακόμη ότι είχε γίνει σημαία το PSI. Με τις «αγορές» να περνάνε το μήνυμα ότι από τότε κι έπειτα η Ελλάδα μπήκε σιγά – σιγά σε δρόμο εξισορρόπησης, ώστε να βγει τώρα στις αγορές. Μα με το PSI σφαγιάστηκαν κυρίως οι ασφαλισμένοι! Από το κούρεμα οι ζημιές των ασφαλιστικών ταμείων και των ΝΠΔΔ υπολογίζονται σε 15 δισ. ευρώ σε σύνολο περιουσίας 23,7 δισ. ευρώ.
◆ Το ασφαλιστικό, λοιπόν, είναι σε καλύτερο ή σε χειρότερο σημείο σήμερα απ’ ό,τι το 2010; Εξυγιάνθηκε ή διαλύεται;
◆ Τα ελλείμματα μειώθηκαν ή αυξήθηκαν;
Αναμφισβήτητα, ο σκοπός του PSI ήταν να ξεφορτωθούν όσο πιο ανώδυνα γίνεται οι ξένες τράπεζες τα τοξικά ελληνικά ομόλογα, για να φορτωθούν κι αυτά στην καμπούρα μας. Ακόμα και για την απαραίτητη σταθεροποίηση του τραπεζικού συστήματος, για την Ελλάδα ουδέποτε επιλέχθηκε ο λιγότερο επώδυνος «ισπανικός δρόμος» χρηματοδότησής τους.
Μήπως, όμως, με τα μέτρα από το 2010 μέχρι τώρα και τις διαφημισμένες διαρθρωτικές αλλαγές έγινε πιο λειτουργικό το Δημόσιο ή μήπως έφυγε από τη μέση η γραφειοκρατία κι έγινε πιο σταθερό το οικονομικό περιβάλλον; Όχι, βέβαια, αφού το καθεστώς φορολόγησης αλλάζει κάθε τρεις και λίγο και κανείς δεν ξέρει τι του ξημερώνει. Με τόσους φόρους και τέτοια φορολογική… αστάθεια, άλλωστε, ποιος σοβαρός επενδυτής να πλησιάσει;
Διαφθορά
Σύμφωνα με τις τελευταίες έρευνες, το φακελάκι συνεχίζει να πηγαίνει σύννεφο, με απλώς μια ανεπαίσθητη μείωση 15%. Η διαφθορά, δηλαδή, εξακολουθεί να αποτελεί γάγγραινα, όπως και πριν. Το κράτος, εξάλλου, που κατάσχει σπίτια και μισθούς απ’ όσους θεωρεί μπαταχτσήδες, είναι το ίδιο που πνίγει πρώτο την αγορά από τη μη επιστροφή ΦΠΑ. Η αναμονή έχει φτάσει τους 49 μήνες (από 42 τον Μάρτιο 2013) και ο ίδιος ο Σαμαράς παραδέχθηκε τη Δευτέρα πως οι ληξιπρόθεσμες οφειλές του Δημοσίου είναι 4,7 δισ.!
Δεν τελειώσαμε ακόμα, όμως:
◆ Τα πολιτικά σκάνδαλα από μίζες, λίστες, «προβληματικά» πόθεν έσχες, πάρε – δώσε κ.ά. μολύνουν αδιαλείπτως τη ζωή του τόπου.
◆ Η φοροδιαφυγή έχει παταχθεί μόνο στα… λόγια.
◆ Το επιστημονικό δυναμικό της χώρας δραπετεύει τρέχοντας στο εξωτερικό.
◆ Οι τιμές στα βασικά αγαθά παραμένουν υψηλές, με τις εξαγωγές να παρουσιάζουν μείωση 4,3% τον Ιανουάριο και το Ευρωβαρόμετρο να καταδεικνύει ότι τρεις στους δέκα Έλληνες το προηγούμενο έτος αγόρασαν αγαθά ή υπηρεσίες που ήταν προϊόντα αδήλωτης εργασίας.
◆ Η κοινωνία είναι κατάκοπη κι έτοιμη να εκραγεί, με το 23,1% του πληθυσμού να βρίσκεται πλέον κάτω από το όριο της σχετικής φτώχειας.
Και το πολιτικό κλίμα σήμερα, όμως, δεν έχει καμία σχέση με το 2009-2010. Τότε τουλάχιστον υπήρχε ακόμα ένα επίχρισμα πολιτικής σταθερότητας και ομαλότητας στον τόπο. Σήμερα έχουν έρθει τα πάνω κάτω. Ένα σκηνικό θολό, με τους θεσμούς υπό κίνδυνο. Η Χρυσή Αυγή, μάλιστα, εξελίσσεται σε αγκάθι που συνεχώς μεγαλώνει και η Ελλάδα αποτελεί ήδη μελανό σημείο αναφοράς για τον φασισμό του 21ου αιώνα στην Ευρώπη.
Το πόσο, εξάλλου, υπολογίζουν και μετράνε το πολιτικό κλίμα οι «αγορές» και οι «οίκοι» φαίνεται από το γεγονός ότι, με το που έσκασε το βίντεο Μπαλτάκου – Κασιδιάρη, αμέσως η Moody’s «τρόμαξε» και μετέθεσε για την 1η Αυγούστου την αξιολόγησή της για την Ελλάδα. Τόσο… στέρεες είναι οι συνθήκες.
Ακόμα και «πέντε καλά» να έχουν γίνει, λοιπόν, όπως η μείωση των δαπανών και των σπαταλών σε αρκετούς τομείς του Δημοσίου, έχουν ναρκοθετηθεί από πολλαπλάσια «στραβά». Κι όπως βλέπουμε, τόσο η κοινωνική πραγματικότητα όσο και οι περισσότεροι δείκτες ήταν σε καλύτερο επίπεδο το 2009, παρά σήμερα που οι «αγορές» ξαφνικά «αγάπησαν» ξανά την Ελλάδα, αφού πρώτα την ξεζούμισαν. Δίχως επί της ουσίας, όπως είδαμε, να έχει διορθωθεί σχεδόν τίποτα σε σχέση με όσα ώθησαν τη χώρα εκτός αγορών, με την τελευταία… έξοδο να καταγράφεται στις 7.4.2010 (δανεισμός επταετούς διάρκειας, με επιτόκιο 5,9%).
Ακόμα κι αν οι «διεθνείς αγορές», μαζί με Γερμανία και ΕΚΤ, πανηγυρίζουν για όλη αυτήν την τρελή κατάσταση, που διέλυσε ουσιαστικά τη χώρα, η Ελλάδα δεν έχει κανέναν λόγο να χτυπάει παλαμάκια. Ποιο είναι το κέρδος; Ότι θα αγοράσουμε άρον – άρον πιο ακριβό χρήμα, ενώ δεν το χρειαζόμαστε, αφού ήδη είμαστε καλυμμένοι προς το παρόν στις δανειακές μας υποχρεώσεις;
Μήπως, λοιπόν, αυτή που θέλει να παρουσιάσει το δικό της success story δεν είναι η ελληνική κυβέρνηση, αλλά η γερμανική και γι’ αυτό τα επισπεύδει όλα η Γερμανίδα καγκελάριος (έξοδος στις αγορές, πανηγυρική επίσκεψη κ.λπ.); Η Μέρκελ, δηλαδή, κάνει το προεκλογικό της εφέ πάνω στα χαλάσματα της Ελλάδας, περνώντας το μήνυμα ότι η δική της συνταγή για λιτότητα ήταν αυτή που έσωσε το ευρώ, τη Γερμανία, τις τράπεζες, την Ευρώπη. Κι έτσι, μαζί με τον γερμανικό προεκλογικό βασιλικό, ποτίζεται, συγκυριακά, και η γλάστρα της ελληνικής συγκυβέρνησης…