«Ναι. Έδωσα Φακελάκι». Η είδηση δεν θα μπορούσε να είναι η πράξη. Ούτε ίσως η καταγγελία, ή η ομολογία της σε οικείο περιβάλλον. Αλλά όταν αυτή γίνεται δημόσια και στοχευμένα από μία κίνηση πολιτών, τότε τα πράγματα δείχνουν να ωριμάζουν.
Εδώ και μήνες βρίσκεται σε εφαρμογή μια νέα ψηφιακή πλατφόρμα καταγγελιών, καθημερινών «εξομολογήσεων» απέναντι σε ένα ένοχο, κοινό μυστικό, σε ένα αποδεκτό τρόπο ζωής ή μια αποδεκτή άμυνα σε ένα τρόπο ζωής. Τη διαφθορά. Η ιστοσελίδα edosafakelski.org που δημιουργήθηκε τον περασμένο Σεπτέμβριο είναι μία μη-κερδοσκοπική, ψηφιακή πλατφόρμα που επιχειρεί να μετατρέψει το πολύπλοκο κοινωνικό πρόβλημα της διαφθοράς σε πολύτιμα, κατανοητά και διαθέσιμα δεδομένα. Μια ιστοσελίδα που καλεί όλους τους πολίτες να μοιραστούν ανώνυμα ή επώνυμα αν δωροδοκήσανε ή αντισταθήκανε ή ακόμα κι αν δωροδοκηθήκανε.
«Η οικονομική κρίση που αντιμετωπίζει η Ελλάδα βοηθά να παίρνουν οι αναφορές μια άλλη μορφή, πιο εποικοδομητική και αναδρομική για τα λάθη και τις ζημιές του παρελθόντος που οδήγησαν στην σημερινή κατάσταση», δηλώνει στο ΑΠΕ – ΜΠΕ η ιδρύτρια και πρόεδρος του «Έδωσα Φακελάκι» ( I Paid A Bribe Greece), Χριστίνα Τρεμόντι.
Η κ. Τρεμόντι μεγάλωσε στην Αθήνα και αφού αποφοίτησε το 2011 με πτυχίο στον τομέα των Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Γέιλ, των ΗΠΑ, ζει τα τελευταία χρόνια στη Νέα Υόρκη, απασχολούμενη σε μεγάλες κυβερνητικές υπηρεσίες, μη κυβερνητικούς οργανισμούς και εταιρίες, όπως το υπουργείο Εμπορίου των ΗΠΑ και το τμήμα Παγκόσμιου Μάρκετινγκ της L’ Oréal ΗΠΑ.
«Η αφορμή για την προσπάθεια αυτή ήταν μια προσωπική ιστορία. Ο παππούς μου, ανάπηρος πολέμου, διαγνώσθηκε με καρκίνο και διακομίστηκε εσπευσμένα σε δημόσιο νοσοκομείο στην Καλαμάτα με ακατάσχετη αιμορραγία. Εκεί βρεθήκαμε αντιμέτωποι με την απόλυτη αδιαφορία του ιατρικού προσωπικού που μας αντιμετώπισε στην αρχή με εκφράσεις του τύπου «δεν υπάρχει κάποιος γιατρός που μπορείτε να δείτε». Μετά το φακελάκι που δώσαμε ο παππούς μου είχε όλη την ιατρική προσοχή που χρειαζόταν», λέει η κ. Τρεμόντι και συνεχίζει: «Ήμουν 19 ετών τότε και η όλη διαδικασία πραγματικά με σόκαρε. Επέστρεψα στο πανεπιστήμιο του Γέιλ εκείνη την άνοιξη να ολοκληρώσω τις σπουδές μου στις Πολιτικές επιστήμες. Ήθελα πραγματικά να γράψω κάτι σχετικά με την διαφθορά στην Ελλάδα, αλλά διαπίστωσα πως δεν είχα τα στοιχεία που υποστήριζαν τους ισχυρισμούς μου. Δεν ήξερα για παράδειγμα πόσο ήταν το ποσοστό εκείνων που δωροδοκούν για να πάρουν το δίπλωμα οδήγησης, ή πόση ήταν η «τιμή» για μια εγχείριση στο γόνατο».
Έτσι, γεννήθηκε το edosafakelaki.org, μία ιστοσελίδα που χρησιμοποιεί τη δύναμη του «πληθοπορισμού» («crowdsourcing») για την καταπολέμηση της διαφθοράς και την ενίσχυση της διαφάνειας και καλεί τους Έλληνες πολίτες να αναφέρουν περιστατικά διαφθοράς. «Ο καθένας μπορεί να μας πει που, πότε και πόσο «πλήρωσε» και συγκεντρώνουμε αυτά τα πρωτόλεια δεδομένα, τα δημοσιοποιούμε και τα διαθέτουμε για πιο ενδελεχή έρευνα από τις αρχές», επισημαίνει.
Στους 8 μήνες λειτουργίες της ψηφιακής πλατφόρμας έχουν συγκεντρωθεί 1.608 ανώνυμες ιστορίες διαφθοράς, 5.083.189 ευρώ σε φακελάκια, 4 επώνυμες καταγγελίες, κι ένας επίορκος υπάλληλος ήδη τιμωρήθηκε. Σύμφωνα με τις καταγγελίες που έχουν γίνει μέχρι σήμερα στην ιστοσελίδα, νούμερο ένα στον αριθμό των περιστατικών ανά υπηρεσία είναι τα νοσοκομεία, με 1.006 περιστατικά, 206 για δίπλωμα οδήγησης και ακολουθούν πολεοδομία, εφορίες, ΙΚΑ, δήμοι κλπ. Οι περισσότερες καταγγελίες έγιναν από την Αθήνα, ενώ στη δεύτερη θέση βρίσκεται η Θεσσαλονίκη.
Οι επώνυμες καταγγελίες, αφού πιστοποιηθούν μέσω της επανάληψης από διαφορετικά πρόσωπα, προωθούνται στον επιθεωρητή δημόσιας διοίκησης Λέανδρο Ρακιντζή, καθώς και στον Γενικό Γραμματέα Διαφάνειας Γεώργιο Σούρλα. Αυτοί, αφού πιστοποιηθεί η δωροδοκία μέσω των πολλών καταγγελιών από διαφορετικά πρόσωπα για τον ίδιο καταγγελλόμενο, θα διατάξουν το άμεσο άνοιγμα των λογαριασμών του καταγγελλόμενου και θα επακολουθήσουν οι νόμιμες συνέπειες σε βάρος του. Η πλατφόρμα δεσμεύεται να προστατεύει την ιδιωτικότητα του επισκέπτη και να χειρίζεται τις προσωπικές του πληροφορίες κατά το αρμόζον.
Το αξιοσημείωτο και το πρωτόγνωρο στην ιστοσελίδα βρίσκεται στην κατηγορία «Πήρα φακελάκι». Καταχωρημένες ιστορίες από την «άλλη όχθη», άλλες απολογητικές, άλλες ενδοιαστικές και άλλες «λυτρωτικές» για την άρνηση του δημόσιου λειτουργού να δωροδοκηθεί. «Αυτή η κατηγορία αναφορών μας βοηθά να κατανοήσουμε την άλλη μεριά, τα κίνητρα των ανθρώπων και να τις εισάγουμε σε έναν ανοιχτό δημοκρατικό διάλογο. Μόνο με αυτή την προσέγγιση μπορούμε να στοχεύσουμε στην αλλαγή του συστήματος», λέει η κ. Τρεμόντι.
«Αποδεχθήκαμε την διαφθορά ως ένα τρόπο ζωής, ως μία μόνιμη στάση, μπολιασμένη με ένα είδος ηθικής. Πολλοί πλέον τη θεωρούν ως το γράσο που κινεί τις μηχανές και όλα μαζί με την προστασία της πολιτείας που επιτρέπει στη διαφθορά να ανθίσει. Έτσι καθιερώθηκε το ρητό δουλεύουμε για να ζούμε και κλέβουμε για να έχουμε», λέει.
Στον ισχυρισμό ότι αυτή η ομολογία μπορεί να λειτουργεί απενοχοποιητικά για κάποιους από τους συμμετέχοντες, η ίδια απαντά κατηγορηματικά όχι. «Αν κάποιος έχει τόσο θυμό και ενέργεια για να φτάσει να μπει στο site και να μοιραστεί την ιστορία του με τον κόσμο, είναι στο σωστό δρόμο για να αντισταθεί στη διαφθορά. Οι αναφορές που γίνονται από άτομα που γνωρίζουν πολύ καλά ότι η συμμετοχή τους σε όλη την διαδικασία της δωροδοκίας συνετέλεσε αποφασιστικά σε όλη αυτή την πτώση που αντιμετωπίζουμε σήμερα ως χώρα, έχουν πίστη στην ενεργή συμμετοχή και την συλλογική ενέργεια των πολιτών που επιζητούν αλλαγή. Αν ξεκινήσουμε να το κουβεντιάζουμε, ξεκινάμε να το σκεφτόμαστε. Όταν το σκεφτόμαστε, συνειδητοποιούμε πόσο λάθος είναι. Η επίγνωση είναι το κλειδί στην αλλαγή», επισημαίνει κλείνοντας η κ. Τρεμόντι.