Ποια λάθη των γονιών κάνουν τα παιδιά κακομαθημένα;

Η ΣΧΕΣΗ ΓΟΝΕΩΝ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΩΝ

Σχεδόν καθημερινά αντιμετωπίζω γονείς σε κρίση. Γονείς οι οποίοι…

δεν είναι σίγουροι, αν χειρίζονται σωστά τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους. Γονείς σε απόγνωση, οι οποίοι απελπισμένα ψάχνουν να βρουν οδηγά σημεία για τη σωστή ανατροφή των παιδιών τους.
Γράφει ο ψυχίατρος Παύλος Σακκάς. Απόσπασμα από το σύγγραμμα “Η Ψυχιατρική Αλλιώς” Ιατρικές εκδόσεις ΒΗΤΑ.
Παύλος Ν. Σακκάς
Καταστάσεις απλές, όπως παραδοσιακές οικογένειες, με ένα ή δύο παιδιά, αλλά και καταστάσεις περίπλοκες, με ελεύθερες σχέσεις γονέων και παιδιά από προηγούμενους, διαλυμένους γάμους. Και σε όλες τις αγωνιώδεις απορίες των γονέων, κυριαρχούν οι ενοχές, μήπως δεν συμπεριφέρονται σωστά στα παιδιά τους. Παιδιά, που σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να είναι και πάνω από 20 ή 30 ετών!
Τα αίτια και εδώ είναι ιστορικά. Τα παιδιά μέχρι τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ήταν ένα προσάρτημα στην παραδοσιακή οικογένεια. Ο πατέρας αφέντης πήγαινε μπροστά, η σύζυγος ακολουθούσε και τα παιδιά τελευταία. Και μάλιστα τα παιδιά ακολουθούσαν με ηλικιακή σειρά. Δηλαδή η αξία τους στο οικογενειακό κάδρο, ήταν ανάλογη με τη σειρά γέννησής τους. Δεν υπήρχε αμφισβήτηση στον ρόλο των μελών της οικογένειας. Οι γονείς έδιναν εντολές και τα παιδιά, ανάλογα με τις δυνατότητές τους, τις εκτελούσαν.
Όποιος πίστευε ότι το πλαίσιο αυτό τον έσφιγγε, δεν είχε άλλη επιλογή από το να φύγει. Η ιστορία είναι γεμάτη παραδείγματα πετυχημένων ανθρώπων, που έφυγαν από το σπίτι τους για να βρουν την τύχη τους και διακρίθηκαν. Οι περισσότεροι εθνικοί μας ευεργέτες, έφυγαν από το χωριό τους, κυνηγώντας το όνειρό τους στο άγνωστο. Όποιος έμενε ήταν υποχρεωμένος να ακολουθήσει τους αυστηρούς κανόνες της οικογένειας και της τοπικής κοινωνίας.
Η κατάσταση αυτή ανατράπηκε μετά τον Πόλεμο. Η αύξηση των γεννήσεων με την έκρηξη του baby booming, παράλληλα με την ιλιγγιώδη οικονομική ανάπτυξη, έφερε ξαφνικά τα παιδιά στην κορυφή της καταναλωτικής πυραμίδας. Όλα ήταν φτιαγμένα για τα παιδιά, όλοι απευθύνονταν στα παιδιά. Οι μικροί καταναλωτές έγιναν οι βασιλείς της καταναλωτικής κοινωνίας.
Παράλληλα η δυτική κοινωνία, αφού έλυσε το επισιτιστικό της πρόβλημα, στράφηκε στην ψυχανάλυση. Όμως το κύριο δίδαγμα της ψυχαναλυτικής θεωρίας, δεν είναι άλλο από το ότι: «για όλα φταίνε οι γονείς». Έτσι οι γονείς μπήκαν αυτόματα στο στόχαστρο, όλων όσων προβάλλονταν ως υπερασπιστές των παιδιών. Η λογοτεχνία, ο τύπος, το ραδιόφωνο, η τηλεόραση, ο κινηματογράφος, όλα μιλούσαν για τη μεγάλη ευθύνη των γονιών, απέναντι στα απροστάτευτα μικρά πλασματάκια. Μόνο που τα γλυκά αυτά πλασματάκια, αν τους δώσεις την ευκαιρία μπορούν εύκολα να μεταμορφωθούν σε τερατάκια.
Έτσι και έγινε. Οι γονείς ενοχοποιημένοι από την κυριαρχούσα ψυχαναλυτική θεωρία, αφενός είναι διατεθειμένοι να κάνουν τα πάντα για τα παιδιά τους, πλειοδοτώντας στην υπερπροσφορά καταναλωτικό προϊόντων και παροχών, αφετέρου ανέπτυξαν μιαν άκρατη υπερπροστασία. Αλλά και οι δύο αυτές συμπεριφορές αποδείχτηκαν ολέθριες, τόσο για τους γονείς όσο και για τα παιδιά.
Η υπερπροσφορά όχι μόνο δημιούργησε άγχος και ενοχές στους γονείς, μήπως και δίνουν λιγότερα από όσα θα έπρεπε, αλλά έκανε και παιδιά κακομαθημένα. Η λέξη αυτή πλέον είναι στο καθημερινό λεξιλόγιο, ενώ μέχρι τα μισά του εικοστού αιώνα, ουσιαστικά δεν υπήρχε.
Τα παιδιά αυτά έχουν μεγαλώσει σε συνθήκες υπερπροσφοράς, που ευνοούν τον ανταγωνισμό. Τα αγαθά, τους προσφέρονται απλόχερα και εύκολα, με αποτέλεσμα να μην εκπαιδεύονται στη μάχη για την επιβίωσή τους. Ποια τύχη έχει λοιπόν ένα παιδί που έχει μεγαλώσει μέσα στην προσφορά και την υπερπροστασία, να καταφέρει να κερδίσει ένα που έχει μεγαλώσει στην ανέχεια και έχει ζήσει στο πετσί του τον για τον επιούσιο;
Σήμερα μάλιστα, η θέση των κακομαθημένων παιδιών των πλουσιων είναι ακόμα πιο δύσκολη, καθότι ακόμα και η γνώση, δε δίνεται αποκλειστικά σε ακριβά σχολεία. Η γνώση δεν αποτελεί προνόμιο των ολίγων και των πλουσίων, αφού βρίσκεται αναρτημένη διαδίκτυο, για όποιον επιθυμεί να την αναζητήσει, προσφερόμενη :ρα και χωρίς διακρίσεις.
Πολλές φορές το σκέφτομαι αυτό, όταν ακούω γονείς, που μου εκμυστηρεύονται την αγωνία τους, για τις σχολικές επιδόσεις των παιδιών
-Του έχω πάρει δάσκαλο να τον βοηθά στα Μαθηματικά. Αλλον για τη Φυσική και εγώ με τον άνδρα μου, του κάνουμε την Ιστορία και τα άλλα μαθήματα…
-Και αν τον αφήνατε να τα βγάλει πέρα μόνος του;
-Τι» λέτε γιατρέ. Θα έμενε στην ίδια τάξη… Από μόνος του δεν διαβάζει.
-Μήπως του μασάτε και την τροφή; Τι πάει να πει, δεν διαβάζει μόνος του; Αν δεν διαβάζει μόνος του, ας μείνει στην ίδια τάξη, για να τα μάθει καλύτερα. Εσείς πάτε σχολείο, ή αυτός;
-Μα γιατρέ, σας λέμε ότι δεν τον νοιάζει.
Γιατί προφανώς αισθάνεται ότι το μέλλον του είναι εξασφαλισμένο. Μια κουβέντα είναι… Σήμερα όλα μπορούν να ανατραπούν. Αυτό εγώ το ξέρω. Ο γιος σας όμως, όπως φαίνεται δεν το ξέρει Του έχετε δώσει την αίσθηση της ασφάλειας και της σιγουριάς και επομένως λογικό είναι, να μη βλέπει τον λόγο, για τον οποίο χρειάζεται να κοπιάσει. Εκεί είναι το λάθος σας. Σε αυτό το σημείο πρέπει να δουλέψετε. Όχι να του «κάνετε» την Ιστορία, αλλά να του δείξετε πόσο ανταγωνιστική είναι η ζωή. Αυτό είναι το μεγαλύτερο μάθημα που μπορείτε να του δώσετε. Να αποκτήσει κίνητρο για να γίνει καλός μαθητής και να αποκτήσει εφόδια για τη ζωή του.