Βρετανοί εναντίον Ζουλού – Η πρώτη ταπεινωτική ήττα των Άγγλων [εικόνες]

Το 1879 ξεκίνησε ο πόλεμος μεταξύ της Βρετανίας και του Βασιλείου των Ζουλού, που έληξε με ήττα του περήφανου αφρικανικού βασιλείου και την υποδούλωση του.

Οι μάχες ήταν εξαιρετικά αιματηρές και οι Άγγλοι θα μπορούσαν να χάσουν τον πόλεμο. Το 1874 ο Επίτροπος των Βρετανικών Αποικιών, Λόρδος Κάρναρβον, αποφάσισε την ένωση των περιοχών της Νοτίου Αφρικής σε μία κοινή βρετανική αποικία. Το ίδιο σχέδιο είχε εφαρμοστεί στον Καναδά με μεγάλη επιτυχία.

Εκείνη την περίοδο, είχαν βρεθεί τεράστια κοιτάσματα διαμαντιών στη Νότια Αφρική και οι Βρετανοί σκόπευαν να εκμεταλλευτούν κάθε σπιθαμή των εδαφών και να βάλουν τον τοπικό πληθυσμό να εργάζεται στα ορυχεία, με τις γνωστές «πολιτισμένες συνθήκες», που εφήρμοζε το ευρωπαϊκό βασίλειο ο βασιλιάς Κετιγουάγιο. Εμπόδιο στη δημιουργία της βρετανικής ομοσπονδίας της Νοτίου Αφρικής, στεκόταν η ανεξάρτητη Δημοκρατία του Τράνσβααλ και το Βασίλειο των Ζουλού.

Το 1877 η Βρετανία προσάρτησε τη Δημοκρατία του Τράνσβααλ, προσφέροντας ως αντάλλαγμα την προστασία της εναντίον της απειλής που παρουσίαζαν οι Ζουλού. Το γνωστό και αλάνθαστο δόγμα του διέρει και βασίλευε. Το μόνο εμπόδιο που χώριζε τη Βρετανία από την απόλυτη κυριαρχία στη Νότια Αφρική ήταν το ανυπότακτο Βασίλειο των Ζουλού.

Ο βασιλιάς Κετιγουάγιο.

Οι Βρετανοί όμως, δίσταζαν να κηρύξουν πόλεμο. Είχαν πολλά ανοιχτά μέτωπα στην Ινδία και δεν μπορούσαν να υποστηρίξουν οικονομικά και στρατιωτικά άλλη μία διαμάχη. Γι’ αυτό πήρε την ευθύνη «πάνω» του ο Σερ Μπαρτλ Φρερ, ο Ύπατος Αρμοστής της Νοτίου Αφρικής. Ο Λόρδος Κάρναρβον του υποσχέθηκε πως θα τον κάνει κυβερνήτη της Νοτιο-αφρικάνικης ομοσπονδίας κι ο φιλόδοξος Φρερ, «στρώθηκε» στη δουλειά.

Χρησιμοποίησε ως αφορμή για την κήρυξη του πολέμου, κάποια μικροεπεισόδια που είχαν σημειωθεί στα σύνορα του Βασιλείου των Ζουλού και των περιοχών υπό βρετανική κυριαρχία.

Στις 11 Δεκεμβρίου του 1878, ο Φρερ κάλεσε σε συνάντηση τον βασιλιά των Ζουλού, Κετιγουάγιο. Ο βρετανός αποικιοκράτης απαίτησε την παράδοση του βασιλιά, τη διάλυση του στρατού του και την εγκατάσταση στη φυλή, βρετανού αξιωματούχου, που θα ελέγχει τη διακυβέρνηση του Βασιλείου. Οι όροι του Φρερ, όπως και ο ίδιος περίμενε, δεν έγιναν αποδεκτοί από τον βασιλιά.

Ο Χικς Μπιτς, ο αντικαταστάτης του Λόρδου Κάρναρβον, είχε στείλει επανειλημμένα μηνύματα στον Φρερ, συμβουλεύοντας τον να μην προβεί σε επιθετικές ενέργειες. Ο αχαλίνωτος Φρερ όμως, δεν υπάκουσε. Είπε ψέμματα ότι τα γράμματα έφθασαν αργά όταν η σύρραξη είχε ήδη αρχίσει.

Η πρώτη επιδρομή και η ήττα των Βρετανών

Τον Ιανουάριο του 1879 οι βρετανικές δυνάμεις, με επικεφαλής τον Λόρδο Κέλμσφορντ, εισέβαλαν στο Βασίλειο των Ζουλού. Ο Κέλμσφορντ είχε χωρίσει τον βρετανικό στρατό σε πέντε μέρη, καθένα απ’ τα οποία οχυρώθηκε σε διαφορετικά σημεία του βασιλείου. Και τα πέντε τμήματα του στρατού κατατροπώθηκαν ολοσχερώς από τους Ζουλού. Η πιο αιματηρή μάχη ήταν η πρώτη, η μάχη της Ισαντλουάνα, που κατέληξε σε μία ντροπιαστική ήττα για τους Βρετανούς.

Υποτίμησαν τους εχθρούς τους, που ήταν οπλισμένοι μόνο με το παραδοσιακό δόρυ των Ζουλού. Ίσως αυτό ήταν το σημαντικότερο στρατηγικό λάθος του Κέλμσφορντ. Ένα μήνα μετά την εισβολή, μόνο ένα τμήμα του βρετανικού στρατού παρέμενε μάχιμο και δεν μπορούσε να συνεχίσει τον πόλεμο χωρίς ενισχύσεις. Ο Κέλμσφορντ διέταξε υποχώρηση. Για καλή τους τύχη, ο βασιλιάς Κετιγουάγιο αποφάσισε να μην τους καταδιώξει πέρα απ’ τα σύνορα του Βασιλείου, γιατί τότε δεν θα είχαν καμία ελπίδα.

Η δεύτερη εισβολή και η καταστροφή του Βασιλείου των Ζουλού

Οι βρετανικές δυνάμεις έμειναν στάσιμες για δύο μήνες, ενώ περίμεναν ενισχύσεις. Στις 12 Μαρτίου, ο Λόρδος Κέλμσφορντ οδήγησε για ακόμη μία φορά τα στρατεύματα στο βασίλειο των Ζουλού. Αυτή τη φορά, η πορεία του στρατού ήταν πολύ πιο προσεκτική για να μην επαναληφθεί η τραγωδία της μάχης της Ισαντλουάνα. Οι Βρετανοί κατάφεραν να νικήσουν τους Ζουλού σε τρεις μάχες.

Μέχρι τον Ιούνιο, πέντε μήνες μετά την έναρξη του πολέμου, είχαν αλλάξει την ισορροπία του τρόμου μετά την πρώτη ήττα. Από κυνηγημένοι, βρέθηκαν και πάλι στη θέση του κυνηγού.

Στις 4 Ιουλίου έγινε η αποφασιστική μάχη του Ουλούντι, όπου κέρδισαν οι Βρετανοί. Ο βασιλιάς Κετιγουάγιο είχε προσπαθήσει να συνάψει ειρήνη πριν από τη μάχη, αλλά ο Κέλμσφορντ αρνήθηκε κατηγορηματικά. Ο Λόρδος ήταν τόσο ντροπιασμένος από τις πρώτες παταγώδεις αποτυχίες του, που ήταν αποφασισμένος να πετύχει μια τελειωτική νίκη. Ο βασιλιάς των Ζουλού πιάστηκε αιχμάλωτος και μεταφέρθηκε στο Κέιπ Τάουν, υπό την επίβλεψη των Βρετανών.

Τον Κέλμσφορντ αντικατέστησε ο Σερ Γκάρνετ Γούλσλι, ο οποίος αδιαφόρησε πλήρως για τα σχέδια ένωσης της Νότιας Αφρικής σε συνομοσπονδία. Αντιθέτως, χώρισε το βασίλειο των Ζουλού σε 13 τμήματα και όρισε αρχηγούς Ζουλού, που ήταν φιλικά προσκείμενοι στους Βρετανούς.

Ο υπέρμετρα φιλόδοξος Μπαρτλ Φρέρ δεν κατάφερε ποτέ να αποκτήσει τη θέση εξουσίας που ονειρευόταν. Ο Γούλσλι τον υποβίβασε σε κάποιο χαμηλό αξίωμα στο Κέιπ Τάουν. Το θρυλικό και περήφανο βασίλειο των Ζουλού βρισκόταν πλέον υπό βρετανική κατοχή.