Κοινωνία αρπακτικών και ψευτονταήδων θα γίνουμε;

Αν θα θέλανε κάποιοι να πάνε μόνοι τους για ψώνια ̶ που έχουν ένα κόστος, εννοείται ̶ θα τους συμβούλευα να μην το κάνουν. Κινδυνεύουν ανά πάσα στιγμή να πέσουν θύμα εκμετάλλευσης ή εν ψυχρώ κλοπής!
Αυτό, βέβαια, εξαρτάται και από το κατάστημα, στο οποίο θα μπούμε.
Δυστυχώς, το έζησα κι αυτό για…
δεύτερη φορά πριν από λίγες μέρες. Μπαίνοντας μέσα, έβλεπες να ΄΄γυαλίζει΄΄ το μάτι τους! Ίσως γι̕ αυτό να ΄΄έφταιγε΄΄ και το φουσκωμένο τσαντάκι μου, που κρεμόταν από τον ώμο μου, και έδινε μάλλον την εντύπωση ότι το περιεχόμενό του ήταν πακεταρισμένα πενηντάρικα! Τους πληροφορώ ότι μόνο χαρτιά είχε μέσα! Ίσως να ΄΄έφταιξε΄΄ και η όλη μου παρουσία, όπου το χαμόγελο και η φιλική μου διάθεση ̶ δυστυχώς το̕ χουμε κι αυτό ̶ να δημιούργησαν την αίσθηση της ΄΄εύκολης περίπτωσης΄΄ ενός υποψήφιου θύματος! Ίσως ακόμα ̶ και τούτο σε δεύτερη φάση, την επομένη ̶ κάποιοι ΄΄πληροφοριοδότες΄΄ να τους έδωσαν επίτηδες πληροφορίες που δεν ανταποκρίνονταν επακριβώς στο υπαρξιακό μου μήνυμα. Ό,τι, όμως, και να πει κανείς, όποια δικαιολογία και να επιστρατεύσει ̶ προκειμένου να αναζητήσει κάποια, προσχηματικά έστω, ελαφρυντικά ̶ πάντα στο ίδιο συμπέρασμα θα καταλήξει: στο απαράδεκτο της πράξης!
Υπάρχει, ωστόσο, και κάτι ακόμα που θα πρέπει εδώ να προσεχθεί ιδιαίτερα, προκειμένου να πλησιάσει κανείς περισσότερο στο πώς αποτολμάται, από τους επιτήδειους του είδους, μία παρόμοια θρασύτατη ̶ όπως θα δούμε ̶ συμπεριφορά απέναντι στον πελάτη: η εξάσκηση και η αποκτημένη συνήθεια! Δεν μπορεί οποιοσδήποτε να προβεί σε μία τέτοια πράξη και να ξεφύγει τόσο εύκολα από τις όποιες αναστολές του και τα διλήμματα που προσκρούουν στο φιλότιμο και τις ηθικές επιταγές. Για να το πράξει, θα πρέπει να το έχει ξανακάνει! Στις μέρες μας, μάλιστα, το θέμα αυτό τείνει να έχει πραγματικά επιστημονική προσέγγιση: Πώς υποδέχεσαι το υποψήφιο θύμα, τι θα πρέπει να προσέξεις πάνω του από την αρχή, πώς θα το αποπροσανατολίσεις στην κατάλληλη στιγμή, πώς θα κινηθείς αστραπιαία όταν πρόκειται να βάλεις στο χέρι την ποθητή ΄΄λεία΄΄ κ.ά., όλα αυτά υπολογίζονται και εκτελούνται με θαυμαστή ακρίβεια!
Κάποια ρούχα θέλησα να πάρω ο δυστυχής από ΄΄τρανταχτό΄΄ όνομα καταστήματος έτοιμων ενδυμάτων ̶ κάπου εκεί στα νοτιοανατολικά ̶ της πόλης μας. Κακιά η ώρα που τα βήματά μου με φέρανε ως εκεί! Και στο ταμείο του, φυσικά! Συγκεκριμένο ̶ και καταμετρημένο το χρηματικό ποσό που είχα στην τσέπη μου. Αυτό, δα, έλειπε, θα μου πείτε, στις μέρες μας. Δυο πενηντάρικα, δύο εικοσάρικα, ένα δεκάρικο, τρία τάλιρα και 3-4 ευρώ σε κέρματα. Εξήντα εννιά ευρώ η αξία των αγορών που έκανα! Αφήνω πάνω στο ταμείο δυο πενηντάρικα και ̶ αμέσως μετά ̶ η εκτός του ταμείου υπάλληλος, που έβλεπε τα χρήματα που κρατούσα, μου λέει: ΄΄Δώστε το εικοσάρικο, για να πάρετε πίσω ένα ευρω΄΄. Πείσθηκα, ξαναβγάζω τα χρήματά μου και δίνω το εικοσάρικο. Με τη μέθοδο της απασχόλησης ̶ που εφαρμόζουν κυρίως οι γύφτοι ̶ και από αβλεψία μου της στιγμής, μου επιστράφηκε το ένα ευρώ αλλά όχι το πενηντάρικο! Και να δεις ̶ την ατυχία μου ̶ το πενηντάρικο το ΄΄ξέχασαν΄΄ και οι δύο υπάλληλοι του καταστήματος!
Άλλη ατυχία μου, φεύγοντας, ήταν ότι επέστρεψα στο σπίτι μου αργά , κατά τις δύο το μεσημέρι. Άλλα ψώνια δεν είχα κάνει ̶ εκτός από κάτι ψιλά. Εκεί κατάλαβα πλέον ότι το πενηντάρικο είχε κάνει φτερά, αλλά τα καταστήματα είχαν ήδη κλείσει.
Επειδή, όμως, και το απόγευμα ήταν κλειστά, ξαναπήγα στο κατάστημα την επομένη το πρωί. Τι ήταν να ξαναπάω! Με περίμεναν! Αν εκείνη τη στιγμή υπήρχε μαζί μας μία κάμερα για να τραβήξει τα πλάνα του ΄΄στησίματός΄΄ τους, θα καταλάβαινε κανείς αμέσως τις διαθέσεις τους! Έμοιαζαν σαν να μπήκα μέσα σε λάκκο λεόντων, έτοιμοι να με κατασπαράξουν! Με τον καλύτερο τρόπο τους μίλησα, αλλά πού να το παραδεχτούν!
̶ Όχι, δεν μου δώσατε εικοσάρικο! μου λέει η υπάλληλος του ταμείου.
Δυο πενηντάρικα μου δώσατε και σας επέστρεψα τριάντα ευρώ και ένα!
΄΄ Κοίτα να δεις που ΄΄ θυμήθηκε΄΄ κάτι που δεν έγινε ποτέ, είπα μέσα μου, και ΄΄ξέχασε΄΄ αυτό που πραγματικά συνέβη΄΄! Ρε, την ΄΄ατυχία΄΄ μου, πάλι! Και να̕ ταν μόνο αυτό; Όταν τόλμησα να της πω ότι τα χρήματα, που είχα στην τσέπη μου, ήταν συγκεκριμένα ̶ τα υπόλοιπα, μάλιστα, τα είχα μαζί μου ̶ και ότι μου επιστράφηκε μόνο ένα ευρώ, τότε ο υπεύθυνος του καταστήματος ̶ ένας ψευτοταρταρίνος και ψευτονταής, ο οποίος, σημειωτέον, την προηγούμενη μέρα, έλειπε σε ταξίδι ̶ είχε και το θράσος να μου επιτεθεί! Μου επιτέθηκε, δηλαδή, λεκτικά και κυριολεκτικά, με άγριες διαθέσεις για να έρθουμε ακόμα και στα χέρια! Κράτησα, βέβαια, την ψυχραιμία μου και αποτράπηκαν τα χειρότερα, αλλά μετά με απείλησε ότι θα καλέσει την αστυνομία, γιατί ̶ μου είπε ̶ προσέβαλα το κατάστημά του!
̶ Καλέστε, κύριε, την αστυνομία! Κι εγώ θα ήθελα να έρθει, του λέω. Για ποια προσβολή μιλάτε; Εγώ σας μίλησα από την αρχή ότι ήρθα με καλή προαίρεση και επικαλέστηκα και τη δική σας καλή προαίρεση ….! Σας μίλησα για ΄΄κάποιο λάθος΄΄ και για αβλεψία της στιγμής, εκατέρωθεν! Ούτε φωνή ύψωσα, όπως λέτε. Τουλάχιστον μέχρι στιγμής! Γιατί, μετά από όσα λέχτηκαν και συνέβησαν, αν είχα την ελαχίστη αμφιβολία, τώρα δεν την έχω! Αν δεν πάρω το πενηντάρικο πίσω, τώρα πλέον δεν θα μιλώ για ΄΄λάθος΄΄ αλλά για εσκεμμένη ενέργεια! Ούτε, φυσικά, θα μιλάω με ήπιο τόνο φωνής!
Τελικά, αφού είδα ότι απευθύνομαι σε ΄΄ώτα μη ακουόντων΄΄, φεύγοντας, τους είπα σε έντονο ύφος και τα εξής:
̶ Σε καλή μεριά το πενηντάρικο! Εύχομαι να τα πάτε καλά, αλλά δεν θα τα πάτε, γιατί τώρα πλέον το κάνατε μόνοι σας γνωστό ότι δεν είστε σωστοί, ούτε ως άνθρωποι, ούτε ως επιχειρηματίες! Σήμερα, η κοινωνία μας ξέρει τι δεν πρέπει να συγχωρεί, όπως στο παρελθόν. Ξέρει ότι δεν πρέπει να αφήνει ατιμώρητες παρόμοιες συμπεριφορές!

Φυσικά και είχα υπόψη μου το γνωστό κανόνα ότι ΄΄Ουδέν λάθος αναγνωρίζεται μετά την απομάκρυνση εκ του ταμείου΄΄, αλλά από κει και πέρα υπάρχουν και άλλες αρχές και κανόνες που έχουν σχέση με το φιλότιμο και εκείνη τη ρημάδα τη δεοντολογία. Δεν θα πρέπει κάποτε και αυτές να λειτουργήσουν; Πόσω μάλλον στη μικρή κοινωνία του Βόλου, όπου, λίγο ως πολύ, δεν είμαστε και τόσο άγνωστοι μεταξύ μας. Εδώ έγιναν και ΄΄μαγειρεύτηκαν΄΄ πράγματα και τέτοια ΄΄νέα΄΄ μαθαίνονται αμέσως μέσα στην πιάτσα. Μπορεί εδώ ο νόμος να μην έχει στέρεο πεδίο εφαρμογής ̶ ειδικά, μάλιστα, στην εποχή μας και όταν δεν έχεις αυτόπτες μάρτυρες ̶ αλλά τι σημασία έχει; Κοινωνία αρπακτικών θα γίνουμε και ΄΄όπου τους πιάσουμε΄΄; Αν δεν έχουμε γίνει ήδη, δηλαδή! Δεν θα πρέπει σ̕ αυτές τις περιπτώσεις να έρθει κάτι άλλο, για να καλύψει το κενό του νόμου ̶ κάτι, αν θέλετε, που θα μπορούσε να είναι ακόμα πιο ισχυρό και από την ίδια την εφαρμογή του νόμου; Αυτές οι περιβόητες ΄΄ηθικές αξίες΄΄ ̶ για τις οποίες τόσος ντόρος γίνεται στα τηλεπαράθυρα, στα ραδιόφωνα και σε επίσημους λόγους ̶ τι πράγμα είναι; Δεν έχουν να κάνουν με τις καθημερινές σχέσεις των ανθρώπων και τις μεταξύ τους συναλλαγές; Θαρρώ πως κυρίως μ̕ αυτό έχουν να κάνουν. Η κρίση αξιών ̶ επακόλουθο της οποίας, λέμε, είναι και η οικονομική κρίση ̶ πώς προέκυψε; Δεν πρόεκυψε ακριβώς από την καταστρατήγηση κάποιων μικρών κοινωνικών συμβάσεων που δεν χρειάζονται περαιτέρω επεξήγηση, αυτών που συνηθίζουμε να τις ταυτίζουμε με τη λέξη ΄΄αυτονόητα΄΄ ̶ τα οποία αποτελούν τη συγκολλητική ουσία των ανθρώπινων σχέσεων ̶ και που πρέπει να γίνονται σεβαστά και αποδεκτά από το σύνολο της κοινωνίας; Αυτά τα αυτονόητα δεν αποτελούν το πρωτογενές υλικό της αξιοπιστίας του καθενός από μας, που δημιουργούν και τη μεταξύ μας εμπιστοσύνη; Η αξιοπιστία και η εμπιστοσύνη ̶ ως βασικές αξίες ̶ είναι μήπως κάτι άλλο που λειτουργεί έξω από την κοινωνία, σε κάποια άλλη, ας πούμε, Νεφελοκοκκυγία; Και, επειδή βρίσκονται κάποιοι ανόητοι και άσχετοι ̶ που ούτε ξέρουν τι τους γίνεται ̶ οι οποίοι, για διάφορους λόγους, οδηγούνται στο να αποδέχονται ευχαρίστως τις σειρήνες του κυνισμού και του αμοραλισμού ̶ που κάποιοι κύκλοι επιχειρούν να μας σερβίρουν ̶ εμείς ως κοινωνία θα πρέπει, έτσι άκριτα και χωρίς καμία αντίρρηση, να τους το επιτρέψουμε; Αν αυτό συμβεί, τότε η κοινωνία μας κινδυνεύει, όχι μόνο να μην ξεπεράσει ποτέ την κρίση που τη μαστίζει, αλλά να βυθιστεί ακόμα ποιο βαθιά μέσα σ̕ αυτή! Γιατί τότε θα αναγκαστούν όλοι ̶ προκειμένου να επιβιώσουν ̶ να κάνουν το ίδιο, όπως συμφέρει κάποιους! Άρα, μία ανάστροφη πορεία απαιτεί κάτι άλλο. Θέλει την κοινωνία ̶ τον καθένα μας ως άτομα και ως σύνολο ̶ σε εγρήγορση. Η κοινωνία μας μπορεί και πρέπει να τιμωρεί παραδειγματικά παρόμοιες συμπεριφορές αμοραλιστικών μεθοδεύσεων και να επιβραβεύει πραγματικά εκείνους που η συμπεριφορά τους φέρει το στίγμα του στέρεου εδάφους της αξιοπιστίας, τόσο ως προς την ποιότητα των προϊόντων που μας πουλούν όσο και ως προς τη στάση τους απέναντι στους πελάτες.