Το μέλλον του άνθρακα στην Ευρώπη

Τους τελευταίους μήνες παρατηρείται σε διεθνή έγκυρα μέσα ένας οργασμός αρθρογραφίας για ένα θέμα: την υποτιθέμενη αναγέννηση του άνθρακα στην Ευρώπη. (σχετικά άρθρα στο Reuters, τον Economist και τους Financial Times). Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα η ιστορία έχει ως εξής: η άνοδος της χρήσης του σχιστολιθικού αερίου και της αιολικής ενέργειας στις ΗΠΑ, έχει μειώσει την εγχώρια χρήση άνθρακα.

Αυτή η αλλαγή στις ΗΠΑ έχει μειώσει σημαντικά τις τιμές του άνθρακα, ο οποίος έχει κατακλύσει την ευρωπαϊκή αγορά, ειδικά μετά την άνοδο των τιμών του φυσικού αερίου στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια.

Την παραπάνω ιστορία έρχεται να ενισχύσει η είδηση, ότι η Γερμανία, μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης αύξησε τις εκπομπές της κατά 1,6% το 2012, σε ένα βαθμό και εξαιτίας της αυξημένης χρήσης του άνθρακα.

Μέχρι τώρα όλη αυτή η είδηση δεν έχει παίξει και πολύ στην Ελλάδα.

Θα παίξει κάποια στιγμή με χρονοκαθυστέρηση όταν θα βολεύει την ατζέντα των φίλων του λιγνίτη. Λέω λοιπόν να τους προλάβω. Ας πάρουμε λοιπόν τα πράγματα από την αρχή.

Ποιος επενδύει στον άνθρακα;

Από τις νέες ενεργειακές επενδύσεις στην Ευρώπη το 2012, μόλις το 7% της νέας εγκατεστημένης ισχύος αφορούσε τον άνθρακα, ενώ το 70% αφορούσε τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι ενώ για το 2012 προστέθηκαν μόλις 3 GW άνθρακα, αποσύρθηκαν λόγω παλαιότητας σχεδόν 5,5 GW.

Στον αντίποδα, από τους 112 ανθρακικούς σταθμούς που είχαν προταθεί / ανακοινωθεί το 2008, μόλις οι 3 βρίσκονται σήμερα σε κάποιο στάδιο κατασκευής, ενώ οι 73 έχουν πλέον εγκαταλειφθεί και οι 22 έχουν παγώσει.

Με άλλα λόγια η αυξημένη χρήση άνθρακα γίνεται από υφιστάμενους ανθρακικούς σταθμούς και δεν οφείλεται στην κατασκευή και λειτουργία νέων μονάδων.

Γιατί λοιπόν από τη μία στιγμή στην άλλη και μετά από αρκετά χρόνια, ο άνθρακας γίνεται πάλι της μόδας;

Όπως προαναφέρθηκε, ο συνδυασμός της αύξησης των τιμών του φυσικού αερίου και της μείωσης των τιμών του άνθρακα, οδήγησε σε αύξηση της κατανάλωσης άνθρακα στην Ευρώπη.

Όμως ο λόγος αυτός δεν αρκεί από μόνος του. Η σημερινή κατάσταση έχει δημιουργηθεί από ένα συνδυασμό συγκυριών και γεγονότων, που δημιουργούν μία μαγική εικόνα αναγέννησης του άνθρακα. Οι πιο βασικοί είναι δύο:

1. Η δραματική πτώση των τιμών της εμπορίας ρύπων

Με δεδομένο ότι ο άνθρακας είναι το πιο ρυπογόνο καύσιμο, η χρήση του για την ηλεκτροπαραγωγή θεωρητικά είναι η πιο ακριβή, γιατί οι επιχειρήσεις καλούνται να πληρώσουν δικαιώματα ρύπανσης για περισσότερες εκπομπές σε σύγκριση με τις ΑΠΕ ή το φυσικό αέριο. Η λογική πίσω από αυτό είναι ότι βάσει της αρχής ‘ο ρυπαίνων πληρώνει’ οι επιχειρήσεις που χρησιμοποιούν άνθρακα θα πρέπει να καλύψουν (εν προκειμένω μέσω της εμπορίας ρύπων) το εξωτερικό κόστος του άνθρακα.

Η οριακή κατάρρευση του συστήματος εμπορίας ρύπων εξαιτίας της υπονόμευσής του από τις ίδιες τις επιχειρήσεις, έχει αφαιρέσει αυτό το σημαντικό αντικίνητρο που επηρεάζει τις επενδυτικές αποφάσεις, αυξάνοντας την κερδοφορία του άνθρακα.

2. Αυστηρότερα όρια για την ατμοσφαιρική ρύπανση

Σύμφωνα με τα ισχύοντα όρια που θέτει η ευρωπαϊκή νομοθεσία για την ατμοσφαιρική ρύπανση, οι ανθρακικές μονάδες που τα υπερβαίνουν, θα πρέπει να λειτουργήσουν έναν συγκεκριμένο αριθμό ωρών έως το 2015 και στη συνέχεια να κλείσουν. Προφανώς οι επιχειρήσεις που λειτουργούν αυτές τις μονάδες θα εκμεταλλευτούν και την τελευταία διαθέσιμη ώρα πριν εκπνεύσει η προθεσμία και άρα θα έχουν αυξημένη λειτουργία από τώρα έως το 2015.

Από το 2016 θα τεθούν σε ισχύ ακόμα αυστηρότερα όρια, τα οποία θα αναγκάσουν πολλές επιχειρήσεις να αποσύρουν τις μονάδες τους ή να προχωρήσουν σε εξαιρετικά ακριβές αναβαθμίσεις στην αντιρρυπαντική τους τεχνολογία.

Τι συμβαίνει στις υπόλοιπες χώρες;

Στην Αγγλία, όπου παρατηρήθηκε η μεγαλύτερη αύξηση της χρήσης του άνθρακα τα τελευταία χρόνια, από τον επόμενο μήνα (Απρίλιο) θα επιβληθεί πρόσθετο τέλος στις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (carbon floor price) και στην Ολλανδία υπάρχει φόρος άνθρακα. Στην Δανία, έχει ήδη αποφασιστεί η κατάργηση της χρήσης άνθρακας και η μετάβαση σε ένα ενεργειακό σύστημα 100% ΑΠΕ, ενώ η απεξάρτηση από τον άνθρακα έχει ήδη αποφασιστεί και στην Φινλανδία. Η Γερμανία θα συνεχίσει να επενδύει στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αφήνοντας λιγότερο χώρο για τον άνθρακα.

Ποιο είναι το μέλλον του άνθρακα;

Αυτή τη στιγμή έχουν προταθεί 1200 ανθρακικοί σταθμοί σε ολόκληρο τον κόσμο, τα 3/4 εκ των οποίων στην Κίνα και την Ινδία. Είναι προφανές ότι ο πλανήτης δεν αντέχει να κατασκευαστούν.

Σήμερα η αύξηση της παραγωγής από ΑΠΕ και η άνοδος του άνθρακα εξαιτίας της πτώσης της τιμής του οδήγησαν στη μείωση (σε ευρωπαϊκό επίπεδο) της χονδρικής τιμής πώλησης της ενέργειας. Αυτή η εξέλιξη είναι ακριβώς ο ίδιος λόγος για τον οποίο σήμερα η κατασκευή νέων ανθρακικών μονάδων είναι μία εξαιρετικά ριψοκίνδυνη επενδυτική επιλογή.

Πώς γίνεται αυτό; Προκειμένου να είναι επικερδείς, αυτές οι επενδύσεις θα χρειαστούν υψηλότερες χονδρικές τιμές πώλησης (ώστε οι νέες μονάδες να εισπράττουν περισσότερα χρήματα για το ρεύμα που παράγουν) και αυξημένες ώρες λειτουργίας (που όμως δεν υπάρχουν αφού οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας καλύπτουν όλο και μεγαλύτερο ποσοστό της παραγωγής).

Ο μόνος τρόπος για να κατασκευαστούν νέες ανθρακικές μονάδες είναι να εκμηδενιστεί το ρίσκο. Αυτό με βάση τα παραπάνω σημαίνει τρία πράγματα: 1. μεγαλύτερα οικονομικά κίνητρα (πχ υψηλότερη χονδρική τιμή πώλησης, άμεσες ή έμμεσες επιδοτήσεις), 2. εκτόπιση / περιορισμός των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και 3. κατάργηση ή χαλάρωση των πολιτικών που στηρίζονται στην αρχή ‘ο ρυπαίνων πληρώνει’.

Σημαίνει δηλαδή τη συντήρηση της σημερινής κατάστασης που οδήγησε μέχρι εδώ. Για αυτό ακριβώς γίνεται όλη η ιστορία.

blog: oikolopaidia.gr