Ο καρκίνος του πνεύμονα αποτελεί μία από τις συνηθέστερες και πλέον θανατηφόρες μορφές καρκίνου. Η αντιμετώπισή του, εφόσον διαγνωστεί άμεσα, μπορεί να είναι σωτήρια για τον ασθενή. Ποιες είναι, όμως, οι επιλογές που έχει ο ασθενής;..
Γράφει ο Κωνσταντίνος Συρίγος, Ογκολόγος, Αναπληρωτής Καθηγητής Παθολογίας – Ογκολογίας της Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών και Διευθυντής της Ογκολογικής Κλινικής του νοσοκομείου ΣΩΤΗΡΙΑ
Ο καρκίνος του Πνεύμονα αντιμετωπίζεται πάντα με χειρουργική επέμβαση ;
Όχι, αυτό εξαρτάται από πολλούς παράγοντες κυριότεροι από τους οποίους είναι οι ακόλουθοι:
-Ο ιστολογικός τύπος του καρκίνου του πνεύμονα. Η χειρουργική επέμβαση χρησιμοποιείται κατεξοχήν στην αντιμετώπιση του μη μικροκυτταρικού καρκίνου του πνεύμονα. Δεν αποτελεί θεραπευτική επιλογή για τον μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα, εκτός από σπάνιες μεμονωμένες περιπτώσεις όπου ο ογκολόγος ιατρός θα κρίνει ότι υπάρχει ένδειξη.
-Το μέγεθος (στάδιο) και η ανατομική θέση του όγκου του καρκίνου του πνεύμονα. Η χειρουργική αφαίρεση αποτελεί θεραπεία εκλογής των πρώιμων σταδίων (περιορισμένη νόσος) τουμη μικροκυτταρικού καρκίνου του πνεύμονα. Συνήθως, αντιμετωπίζονται οι ασθενείς με στάδιο Ι (πολύ περιορισμένη νόσος) και ΙΙ (περιορισμένη νόσος) και επιλεγμένοι ασθενείς σταδίου ΙΙΙ (τοπικά εκτεταμένη νόσος). Πολύ σπάνια και εξατομικευμένα μπορεί να υποβληθεί σε χειρουργείο ασθενής με μεμονωμένη μετάσταση και χειρουργήσιμη πρωτοπαθή εστία.
-Η γενική κατάσταση της υγείας του ασθενή. Η βιολογική ηλικία του ασθενή, η καλή γενική κατάσταση και η απουσία σοβαρών υποκείμενων νόσων αποτελούν σημαντικά κριτήρια επιτυχημένης έκβασης και καλύτερης πρόγνωσης.
Πόσα είδη θωρακοχειρουργικών επεμβάσεων χρησιμοποιούνται για τον καρκίνο του πνεύμονα;
Υπάρχουν τρεις κύριοι τύποι επεμβάσεων.
-Τμηματεκτομή είναι η αφαίρεση ενός μικρού τμήματος του πνεύμονα μέσα στο οποίο εμπεριέχεται ο όγκος.
-Λοβεκτομή είναι η αφαίρεση ενός λοβού του πνεύμονα. Είναι η πιο συχνή επέμβαση για περιορισμένη νόσο.
-Πνευμονεκτομή είναι η αφαίρεση του ενός πνεύμονα.
Η επιλογή κάθε φορά του τύπου της επέμβασης εξαρτάται από παράγοντες που μπορούν να προσδιοριστούν εν μέρει προεγχειρητικά π.χ. οι αναπνευστικές εφεδρείες αλλά και διεγχειρητικά (δηλ. κατά τη διάρκεια του χειρουργείου). Έτσι, είναι δυνατόν ο χειρουργός κατά τη διάρκεια της επέμβασης να τροποποιήσει τον αρχικό σχεδιασμό εάν διαπιστώσει ότι η νόσος είναι περισσότερο εκτεταμένη από ότι είχε προσδιοριστεί με τον προεγχειρητικό απεικονιστικό έλεγχο. Σε κάθε περίπτωση ο στόχος είναι η πλήρης εξαίρεση του όγκου με την μικρότερη δυνατή απώλεια πνευμονικού παρεγχύματος.
Ποιοι ασθενείς δεν μπορούν να υποβληθούν σε εγχείρηση για καρκίνο του πνεύμονα;
Ασθενείς με ιστορικό βαρείας καρδιακής ή αναπνευστικής ανεπάρκειας, οι πολύ ηλικιωμένοι ασθενείς, οι ασθενείς με ισχαιμική καρδιοπάθεια που πρέπει να αφαιρέσουν τον δεξιό πνεύμονα, ασθενείς σε κακή γενική κατάσταση αποτελούν ομάδες υψηλού κινδύνου και θα πρέπει η κάθε περίπτωση να εξατομικεύεται από τον θεράποντα ιατρό.
Ποιοι ασθενείς δεν ωφελούνται από την χειρουργική επέμβαση;
Ασθενείς με μεταστατικό καρκίνο του πνεύμονα (δηλ. ασθενείς με καρκίνος του πνεύμονα που η νόσος βρίσκεται σε περισσότερα από ένα σημείο-εκτεταμένη νόσος) δεν ωφελούνται από τη χειρουργική εξαίρεση του όγκου σύμφωνα με τις έως τώρα μεγάλες κλινικές μελέτες.
Μετά το χειρουργείο
Κατά την μετεγχειρητική ανάρρωση ο ασθενής θα διαπιστώσει ότι φέρει στο θώρακα του κάποιες παροχετεύσεις (σωληνάκια) που ο ρόλος τους είναι να απομακρύνουν αίμα και σωματικά υγρά από την περιοχή του τραύματος. Οι παροχετεύσεις αυτές θα απομακρυνθούν όταν δεν θα έχουν πλέον περιεχόμενο, περίπου σε 7 ημέρες. Εξετάσεις αίματος, ακτινογραφίες θώρακος, χορήγηση αντιβιοτικής αγωγής για την αντιμετώπιση λοιμώξεων αποτελούν μέρος της μετεγχειρητικής περιόδου εξατομικευμένα για κάθε ασθενή.
Ο ασθενής έχει πόνο μετά το χειρουργείο;
Ο πόνος αποτελεί ίσως την μεγαλύτερη ανησυχία των ασθενών που υποβάλλονται σε μια θωρακοχειρουργική επέμβαση. Ο πόνος είναι υπαρκτός τις πρώτες ημέρες μετά το χειρουργείο. Όμως ο ιατρός έχει στην διάθεση του ένα μεγάλο αριθμό αναλγητικών φαρμάκων που μπορεί να χρησιμοποιήσει ώστε να εξασφαλίσει στον ασθενή μια ανώδυνη μετεγχειρητική ανάρρωση αρκεί ο ασθενής να συνεργαστεί μαζί του. Πιο σπάνια, κάποιοι ασθενείς αντιμετωπίζουν το αίσθημα του πόνου εβδομάδες ή μήνες μετάτο χειρουργείο. Συνήθως, αυτό οφείλεται στον τραυματισμό κάποιου νεύρου κατά τη διάρκεια της επέμβασης. Ο πόνος αυτός μπορεί να παρουσιάσει ύφεση – εάν όμως παραμένει, μπορεί ο ασθενής να συμβουλευτεί ένα ιατρείο πόνου.
Επιστροφή στο σπίτι
Συνήθως ο ασθενής μπορεί να επιστρέψει στο σπίτι σε 2 εβδομάδες. Είναι φυσιολογικό να αισθάνεται κουρασμένος και αδύναμος για αρκετό διάστημα μετά την επέμβαση. Η ανάρρωση του κάθε ασθενούς εξαρτάται από πολλούς παράγοντες και δεν μπορεί να προσδιοριστεί με ακρίβεια. Η προεγχειρητική καλή γενική κατάσταση, το νεαρό της ηλικίας, η γρήγορη κινητοποίηση, η συνεργασία με φυσιοθεραπευτή αποτελούν ευνοϊκούς παράγοντες μιας καλής και ταχείας μετεγχειρητικής πορείας.
Μπορεί η χημειοθεραπεία να προηγηθεί του χειρουργείου;
Αυτό αφορά μια υποομάδα ασθενών με μη μικροκυτταρικό ΚΠ. Ο λόγος για τον οποίο χορηγείται ηχημειοθεραπεία είναι να συρρικνωθούν οριακά μη χειρουργήσιμοι τοπικά εκτεταμένοι όγκοι ώστε να μπορούν να εξαιρεθούν πλήρως. Η εξατομικευμένη προσέγγιση του ασθενούς από τον ειδικό ιατρό θα βοηθήσει στον σωστό σχεδιασμό της θεραπείας του.
Ποιος είναι ο ρόλος της χημειοθεραπείας μετά το χειρουργείο;
Πολλοί ασθενείς μετά την ανάρρωση από το χειρουργείο θέτουν το ερώτημα εάν πρέπει να λάβουνεπικουρική χημειοθεραπεία. Οι κλινικές μελέτες δείχνουν βελτίωση στην πενταετή επιβίωση κατά 5-15% όταν μετά το χειρουργείο ακολουθεί επικουρική χημειοθεραπεία.