Σε ποιες παθήσεις αυξάνεται και σε ποιες μειώνεται η αλκαλική φωσφατάση; Πόσο σημαντική είναι η παρακολούθησή της;

 ανθρώπινο ορό είναι πολύ σημαντικά για την διάγνωση φυσιολογικών ή παθολογικών καταστάσεων άμεσα συσχετιζόμενων με το σκελετό, το ηπατοχοληφόρο σύστημα και τον πλακούντα. Η ολική αλκαλική φωσφατάση που προσδιορίζεται στον όρο ή πλάσμα είναι το άθροισμα πολλαπλών διακριτών μορφών αλκαλικής φωσφατάσης που προέρχονται από διαφορετικούς ιστούς. Σήμερα είναι γνωστά τέσσερα γονίδια που κωδικοποιούν για τα ισοένζυμα αλκαλικής φωσφατάσης, αυτά είναι:

1) Το μη ειδικό ιστικό γονίδιο που ανευρίσκεται στα νεφρά, το ήπαρ και τα οστά. Αυτό το γονίδιο κωδικοποιεί τρία ισοένζυμα, νεφρική – ALP, ηπατική – ALP και οστική – ALP που διαφέρουν μόνο στο ποσοστό υδατανθράκων των πλευρικών αλυσίδων.
2) Το πλακουντιακό γονίδιο που κωδικοποιεί για το πλακουντιακό ισοένζυμο.
3) Το εντερικό γονίδιο που κωδικοποιεί για το εντερικό ισοένζυμο.
4) Το βλαστικό γονίδιο που κωδικοποιεί για το ισοένζυμο των όρχεων, θύμου και πνευμόνων.
Σε υγιή άτομα η ολική ALP που προσδιορίζεται στον ορό ή το πλάσμα προέρχεται κυρίως από το ήπαρ και τα οστά, περίπου 25% των υγιών ατόμων έχουν εντερικό ισοένζυμο. Αυξημένα επίπεδα ALP βρίσκονται συχνότερα κατά τη διάρκεια περιόδων ανάπτυξης των οστών (όπως στα παιδιά), σε διάφορους τύπους νόσων του ήπατος και στην απόφραξη των χοληφόρων. Η ALP θεωρείται επίσης καρκινικός δείκτης που αυξάνεται στην περίπτωση οστεοσαρκώματος καθώς και στον καρκίνο του μαστού ή του προστάτη με μεταστάσεις στα οστά.
Φυσιολογικές Τιμές
Άνδρες: 40 – 129 U/L
Γυναίκες: 35 – 104 U/L
Παιδιά: < 462 U/L

Αυξημένη αλκαλική φωσφατάση

Νόσος του Paget
Υπερπαραθυρεοειδισμός
Οστεομαλακία
Ραχίτιδα
Μεταστατικό καρκίνωμα οστών
Οστεογενές σάρκωμα
Κάταγμα οστών
Μυέλωμα
Νόσος του Hodgkin
Σύνδρομο Cushing
Μεγαλακρία
Οξεία και χρόνια ιογενής ηπατίτιδα
Αλκοολική ηπατίδιδα
Κίρρωση ήπατος
Αποφρακτικός ίκτερος
Χολική κίρρωση
Λοιμώδης μονοπυρήνωση
Πρωτοπαθή ηπατοκυταρικό καρκίνωμα
Καρκίνος ωοθήκης
Καρκίνος όρχεων
Ηπατικές μεταστάσεις
Ελκώδης κολίτιδα
Θυρεοτοξίκωση
Καλοήθης παροδική υπερφωσφαταιμία
Φάρμακα: αναστολείς ΜΕΑ, παρακεταμόλη,αντιεπιληπτικά, αντιβιοτικά, αντιψυχωσικά,βενζοδιαζεπίνες, οιστρογόνα, θειικός σίδηρος, ηπαρίνη,ιντερφερόνες, υπολιπιδαιμικοί παράγοντες, μη στεροειδήαντιφλεγμονώδη φάρμακα, σαλικυλικά, θειαζίδες,βαρικοναζόλη.

Μείωση αλκαλικής φωσφατάσης

Κοιλιοκάκη,
χρόνια νεφρίτιδα,
κυστική ίνωση,
υπερβολική πρόσληψη βιταμίνης D,
υποφωσφαταιμία,
υποθυρεοειδισμός,
υποσιτισμός,
σύνδρομο γάλακτος-αλκάλεως,
κακοήθης αναιμία,
σκορβούτο,
ανεπάρκεια του πλακούντα.
Φάρμακα: αρσενικούχα, κυανιούχα, φθόριο,νιτροφουραντοΐνη, οξαλικά άλατα, φωσφορικά άλατα, ηπροπρανολόλη, άλατα ψευδαργύρου.
Εφόσον βρεθεί αυξημένη αλκαλική φωσφατάση πρέπει να ζητηθεί η ηλεκτροφόρηση της αλκαλικής φωσφατάσης προκειμένου να βρεθεί ποιο κλάσμα έχει αυξηθεί. Ετσι προσδιορίζεται από ποιον ιστό προέρχεται η αύξηση.