Της Χριστίνας Πετρίδη, Ψυχολόγος Msc
Η απώλεια της εργασίας είναι για το άτομο μία διαδικασία πένθους. Καθώς η εργασία είναι ένας από τους βασικούς τομείς της ζωής του ενήλικου ατόμου, μέσα από τον οποίο λαμβάνει αμοιβές υλικές και συναισθηματικές, η απώλειά της ισοδυναμεί με…
ένα σοβαρό πλήγμα σε πρακτικά θέματα καθημερινής διαβίωσης, στην ψυχική του υγεία στις ενδοοικογενειακές σχέσεις, στις κοινωνικές του σχέσεις, και κατά συνέπεια στην ποιότητα της ζωής του.
Ο άνθρωπος που χάνει την εργασία του περνά τα στάδια συναισθηματικής διαχείρισης του πένθους :
· Άρνηση (Αποκλείεται, δεν μπορεί να έχασα τη δουλειά μου. Κάτι θα γίνει και θα μου ζητήσουν να επιστρέψω)
· Θυμός (Είναι άδικο, γιατί σε εμένα; Ήμουν εργατικός και έντιμος)
· Διαπραγμάτευση (Τουλάχιστον ας μην μου συμβεί κάτι άλλο κακό, δεν θα το αντέξω)
· Κατάθλιψη (Δεν έχω ελπίδες, δεν πρόκειται να ξαναβρώ δουλειά)
· Αποδοχή ( Πρέπει να το πάρω απόφαση και να προσπαθήσω να βρω άλλη δουλειά)
Τα στάδια αυτά δεν έχουν σαφή και ξεκάθαρα όρια ούτε ακολουθούν μια συγκεκριμένη αλληλουχία. Το άτομο έχει μεταπτώσεις από τη μία στην άλλη συναισθηματική κατάσταση.
Η ανεργία είναι ένα σημαντικό γεγονός ζωής, το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε αυτό που περιγράφεται ως μετατραυματική αγχώδης διαταραχή ή σε καταθλιπτική συμπτωματολογία. Οι μελέτες δείχνουν ότι όσο περισσότερο χρόνο παραμένει κανείς άνεργος τόσο περισσότερες πιθανότητες παρουσιάζονται για να παρουσιάσει κατάθλιψη.
Ο άνεργος μερικές φορές τείνει να αυτοκατηγορείται και να αποδίδει την απώλεια της εργασίας του σε προσωπικά του ελλείμματα. Χάνει την αυτοπεποίθησή του και την αίσθηση της προσωπικής του αξίας. Οι προσδοκίες για το μέλλον φαίνονται να είναι μάταιες και υπάρχει μεγάλη δυσκολία διαχείρισης του κενού χρόνου.
Σε ενδοοικογενειακό επίπεδο, η ανεργία έχει αντίκτυπο στις σχέσεις του ζευγαριού, καθώς ανατρέπονται οι ρόλοι, προκύπτει ανταγωνισμός και αναδύονται συγκρούσεις. Τα παιδιά γίνονται αποδέκτες αυτής της δυσάρεστης νέας συνθήκης, βιώνουν άγχος και αντιδρούν συνήθως με επιθετικό τρόπο.
Η συγκρότηση της προσωπικότητας του ατόμου και το υποστηρικτικό του δίκτυο (οικογένεια, φίλοι), παίζουν σημαντικό ρόλο στο τι έκβαση θα έχει για το άτομο η απώλεια της εργασίας του, αλλά και τι μηχανισμούς θα αναπτύξει προκειμένου να την αντιμετωπίσει.
Είναι σημαντικό για τον άνθρωπο που χάνει τη δουλειά του να αποδεχτεί τη νέα πραγματικότητα και να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες ζωής. Αντί για κατηγορίες και αυτομομφές είναι χρήσιμο να κάνει αυτοκριτική, η οποία θα αποτελέσει αφετηρία για διορθωτικές κινήσεις. Τα συναισθήματα (θυμός, θλίψη) πρέπει να βιώνονται και να εκτονώνονται. Βιώνονται όταν τα αναγνωρίζουμε και τα αποδεχόμαστε και εκτονώνονται με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους για κάθε άνθρωπο: εναλλακτική εργασία (π.χ. μαστορέματα στο σπίτι, διάβασμα), φυσική εκτόνωση (γυμναστική, επαφή με τη φύση). γόνιμη συζήτηση και κοινωνικοποίηση. Η απομόνωση πιθανόν να εντείνει τα αρνητικά συναισθήματα που βιώνει ο άνεργος και να τα παρατείνει. Άλλωστε η κοινωνική δικτύωση είναι και μια μέθοδος διερεύνησης θέσης εργασίας.
Η απώλεια της εργασίας βιώνεται από το άτομο σαν ήττα. Το σοκ που ακολουθεί είναι αναπόφευκτο. Στη συνέχεια όμως επιβάλλεται ανασύνταξη δυνάμεων και σχεδιασμός νέας στρατηγικής. Γι αυτούς που επιλέγουν να αγωνίζονται, αν χαθεί μια μάχη, δε χάθηκε ο πόλεμος.