Πώς θα λυθεί η ελληνική κρίση

Στις πρόσφατες επισκέψεις του στα κέντρα εξουσίας της Ευρώπης και της Αμερικής, ο Τσίπρας επιδιώκει να…

κερδίσει σε αξιοπιστία και να δημοσιοποιήσει τη θέση τού κόμματός του για ελάφρυνση του ελληνικού χρέους. Υποστηρίζει ότι η Ευρώπη μπλοφάρει στο θέμα της εξόδου της Ελλάδας από την ευρωζώνη στην περίπτωση που δεν εφαρμόσει τις επώδυνες περικοπές.

Ακόμα όμως κι αν ο Τσίπρας κερδίσει τις επόμενες εκλογές, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα πετύχει μια διεθνή διάσκεψη με στόχο τη ριζική μείωση του ελληνικού χρέους. Ο λόγος είναι ότι οι κύριοι πιστωτές της Ελλάδας, και ιδίως η Γερμανία, υποψιάζονται ότι μπλοφάρει και ο ίδιος. Γνωρίζουν ότι η ελληνική οικονομία κρέμεται από μια κλωστή και ότι ενδεχόμενη αποτυχία να καταστεί το χρέος βιώσιμο θα οδηγούσε την οικονομία της χώρας σε ελεύθερη πτώση.

Έτσι το αδιέξοδο για την Ελλάδα που χρησιμεύει ως εμπόδιο για την ανάκαμψη της Ευρώπης και έχει οδηγήσει στην ανεργία το ένα τέταρτο των Ελλήνων είναι πολύ πιθανό να παραταθεί – εκτός κι αν ο Τσίπρας διευρύνει το μήνυμά του. Ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης μπορεί ενδεχομένως να πείσει τη Γερμανία και τους άλλους δανειστές να κάνουν κάποιες παραχωρήσεις μόνο αν ο ίδιος καταφέρει να κάνει ό,τι δεν έχει καταφέρει κανένας έλληνας πρωθυπουργός ώς τώρα: να πείσει δηλαδή τους Ελληνες να αποδεχτούν όχι μόνο τα μέτρα και τη μείωση του χρέους, αλλά και την αναγκαιότητα των μεταρρυθμίσεων.

 

Η αλήθεια είναι ότι η Ελλάδα δεν είναι μόνο χρεοκοπημένη, είναι και διαλυμένη. Το έλλειμμα ανταγωνιστικότητας δεν περιγράφει μόνο την παθολογία της ελληνικής οικονομίας. Υπάρχουν χιλιάδες μικρές επιχειρήσεις, αντιπαραγωγικά επιδόματα, «φουσκωμένα» κρατικά συμβόλαια και βυζαντινού τύπου ρυθμίσεις σχεδιασμένες για να εμποδίζουν την παραγωγικότητα. Στο παρελθόν την οικονομία έσωζαν ο τουρισμός, το ελαιόλαδο, η παραγωγή μικρής κλίμακας και, φυσικά, τα δάνεια που εξανεμίστηκαν. 

Σήμερα, η ανακούφιση για τους Έλληνες θα έρθει κυρίως από τις ξένες επενδύσεις, δεν θα έρθει από τα δανεικά ούτε από τη μείωση του χρέους. Ελάχιστοι όμως θα επενδύσουν στην Ελλάδα χωρίς ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις.

Η ειρωνεία είναι ότι, καθώς κάποια τμήματα της ελληνικής κοινωνίας οργανώνουν θορυβώδεις διαμαρτυρίες, ο κόσμος ξέρει την αλήθεια: δεν πρόκειται για αθώα θύματα, αλλά για συμμέτοχους με τη θέλησή τους, σε μικρή κλίμακα, σε ένα σύστημα διαφθοράς. Αυτό εξηγεί γιατί οι εκφράσεις της λαϊκής οργής – δεδομένου του εύρους της καταστροφής – ήταν σχετικά ήπιες. Το κίνημα διαμαρτυρίας των «Αγανακτισμένων» είχε αρχικά ως αίτημα τη λογοδοσία. Στην πορεία, σκάνδαλα χρόνων ήρθαν στο φως, εξέχοντα μέλη της πολιτικής ελίτ είναι ήδη στη φυλακή και κάποια άλλα αντιμετωπίζουν το ίδιο ενδεχόμενο. Δεν υπάρχει όμως κοινή ατζέντα μεταξύ των διαδηλωτών, πολλοί εκ των οποίων έχουν πάθος γιατί χάνουν τα προνόμιά τους.

Παρότι όμως υποφέρουν, οι περισσότεροι Έλληνες γνωρίζουν ότι η κατάσταση μπορεί να γίνει χειρότερη. Αντιλαμβάνονται ότι έχουν ακόμα πολλά να χάσουν αν το εύθραυστο τραπεζικό σύστημα της χώρας καταρρεύσει ή αν η χώρα χρεοκοπήσει.

Για όλα αυτά, η οργή των Ελλήνων κατευθύνεται εκτός της χώρας, ιδίως κατά της Γερμανίας ή, δυστυχώς, κατά ευάλωτων ομάδων όπως οι φτωχοί μετανάστες. Σε κάθε περίπτωση η αποπροσανατολιστική οργή αποσπά την Ελλάδα από την ενδοσκόπηση που χρειάζεται. Ακόμα και σε περιόδους περισυλλογής, όπως η άνοιξη και το καλοκαίρι του 2010, η Ελλάδα μαστίζεται από την παράλυση της συλλογικής ευθύνης: «Μπορεί να μην πλήρωσα τους φόρους μου, αλλά ποιος τους πλήρωσε;».

Αυτές τις ημέρες όλο το βάρος ρίχνεται όχι στο πώς θα φτιαχτεί η χώρα, αλλά στο πώς θα μπορέσει να λειτουργήσει με το υπάρχον σύστημα. Ωστόσο οι Έλληνες γνωρίζουν καλά τι συμβαίνει και δεν θέλουν να καταδικαστούν σε διαρκή κυνισμό και φτώχεια. Χρειάζονται όμως έναν ηγέτη με ανάστημα και την πυγμή να τους εξηγήσει ότι ο τρόπος που είχαν συνηθίσει να δουλεύουν δεν πρόκειται να φέρει πίσω την ευημερία.

 Του Edward P. Joseph και της Άννας Τριανταφυλλίδου