Κάποιες σκέψεις περί βιοηθικής και κλωνοποίησης.

Την Πέμπτη 27/2, στο αμφιθέατρο της Δημόσιας Βιβλιοθήκης στη Λάρισα, παρακολούθησα μια ενδιαφέρουσα συζήτηση, με αφορμή την παρουσίαση βιβλίου για την βιοηθική και την κλωνοποίηση. Παρουσιάστηκαν απόψεις που πυροδοτούσαν σκέψεις και….

προβληματισμούς. Δυστυχώς, ο χρόνος δεν επέτρεπε τη συζήτηση με το κοινό, και την επέκταση του προβληματισμού που ξεκίνησε κυρίως ο κ. Θεοδόσης Τάσιος με την εισήγησή του, αλλά και τα θέματα που έθεσαν οι υπόλοιποι εισηγητές.
Με την ορατή δυνατότητα κλωνοποίησης του ανθρώπου, εντείνεται ο προβληματισμός για την παραβίαση ή όχι μιας σειράς ανθρώπινων και ηθικών δικαιωμάτων (όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο συγγραφέας του βιβλίου).
Εδώ ακριβώς δημιουργούνται μεγάλες παρανοήσεις και προβάλλονται μυθεύματα, αποπροσανατολισμού της κοινής γνώμης.
Το «δικαίωμα του ανθρώπου στη μοναδικότητα», σε καμιά περίπτωση δεν θίγεται με την κλωνοποίηση της φυσικής υπόστασής του. Η προσωπικότητα και η δημιουργικότητα (τα στοιχεία δηλαδή που αποτελούν τη μοναδικότητα του ανθρώπου), δεν στηρίζονται στα γονίδια και στο βιολογικό υλικό (αν και αυτά αποτελούν το υπόβαθρό τους), αλλά η ουσία τους είναι κοινωνικοϊστορική, δηλαδή δημιουργούνται και υπάρχουν μόνο μέσα στις (μοναδικές) κοινωνικοϊστορικές δράσεις του κάθε ατόμου. Δεν μπορείς να κλωνοποιήσεις τη δραστηριότητα μέσα στην κοινωνία, κανενός (τουλάχιστον μέχρι σήμερα). Οι βιολογικές ιδιαιτερότητες των ατόμων (που στα ζώα μπορεί να παίζουν σημαντικό ρόλο), στον άνθρωπο έχουν υποχωρήσει στο φόντο ή έχουν τελείως αδυνατίσει.
Όμως η δημιουργικότητα και η μοναδικότητα και επομένως η προσωπικότητα κάθε ανθρώπου, δημιουργείται και εκφράζεται κυρίως με την εργασία του. Εδώ εντυπωσιάζει η «ευαισθησία» κάποιων για το δικαίωμα της μοναδικότητας ως προς την κλωνοποίηση, αλλά που καταπίνουν αμάσητη την κλεψιά που συντελείται στη σημερινή κοινωνία της εργασίας (και επομένως της δημιουργικότητας και της μοναδικότητας) δισεκατομμυρίων ανθρώπων, που ο μισθός τους αντιστοιχεί στην αναπλήρωση μόνο της εργατικής τους δύναμης, ενώ το κέρδος (η δημιουργικότητα διάβαζε, άρα και η μοναδικότητα της εργασίας τους), καταλήγει στην τσέπη του αφεντικού τους (μόνο γιατί είναι κάτοχοι των μέσων εργασίας των ανθρώπων). Και αυτό αφορά τις καλές εποχές. Τι να πούμε για τους σημερινούς μισθούς των 250-
300 ευρώ, όπου η δημιουργικότητα/μοναδικότητα των λαών, μέσω του «μηχανισμού» του χρέους, μεταβιβάζεται στις τσέπες ελάχιστων λωποδυτών;
Πρόκειται ακριβώς για το θέμα που τέθηκε με την ευκαιρία της χαρτογράφησης του ανθρώπινου γονιδιώματος και της κατοχής ιδιωτικών πατεντών, τμημάτων αυτού. Η επιστημονική γνώση, το γονιδίωμα (και όχι μόνο), γίνεται πηγή εκμετάλλευσης από ιδιώτες, αν και δημιουργήθηκε (και μπορεί να είναι κτήμα επομένως), με την εργασία και τις προσπάθειες ολόκληρης της ανθρωπότητας.
Αυτά, παρά τον μύθο που έχει καλλιεργηθεί, δεν είναι προβλήματα κάποιας μακρινής «σοσιαλιστικής κοινωνίας», που θα δημιουργηθεί (αν δημιουργηθεί), αλλά ΚΑΥΤΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΣΗΜΕΡΑ, ΠΟΥ ΑΠΑΙΤΟΥΝ ΑΜΕΣΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΑΠΟΛΥΤΑ ΜΕ ΤΑ ΣΗΜΕΡΙΝΑ ΜΕΓΑΛΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ (ΑΝΕΡΓΙΑ, ΦΤΩΧΕΙΑ, ΑΝΙΣΗ ΚΑΙ ΑΔΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΠΟΥ ΚΡΑΥΓΑΖΟΥΝ (ΑΛΛΑ «ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΤΟ ΧΡΗΜΑ ΓΙΑ ΝΑ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΘΟΥΝ»), ΟΠΩΣ ΥΓΕΙΑ, ΠΑΙΔΕΙΑ, ΔΙΕΞΟΔΟΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ Κ.Α.
Εδώ η «μοναδικότητά» μας βρίσκεται στο ότι πιστέψαμε κάποιους «ρομαντικούς», ότι προϋπόθεση για την υλοποίηση λύσεων σ αυτά τα προβλήματα είναι η «σοσιαλιστική κοινωνία» ή στις στομφώδεις διαβεβαιώσεις των αντιπάλων τους(;), ότι «ένας είναι ο (μονό)δρομος και δεν υπάρχει άλλος».
Το ερώτημα όμως που είναι το πιο ουσιαστικό και σκοπίμως αποκρύβεται, είναι το ποιος μπορεί να ωφεληθεί (και αναγκαστικά θα ωφεληθεί με τις σημερινές συνθήκες) από την κλωνοποίηση των ανθρώπων;
«Οφείλουμε να βλέπουμε όλοι μας ότι η επιστήμη σήμερα είναι κλεισμένη στα εργαστήρια των πολυεθνικών εταιρειών, των υπουργείων άμυνας και των απρόσιτων ερευνητικών κέντρων, δηλαδή έχει αποσπαστεί απ τη συνείδηση, τα όρια ανοχής και την εποπτεία της κοινωνίας… …(απαιτείται) ανυποχώρητη αξίωση για δημοκρατικοποίηση στη λήψη αποφάσεων πάνω σε όλα τα τεχνολογικά θέματα» (Πτυχιακή εργασία ΑΤΕΙ Κρήτης «Κλωνοποίηση, μύθοι και πραγματικότητα», των Γαλετάκη-Γιαννουλάκη).
Ως προς τον προβληματισμό που έθεσε ο κ. Κουρέτας, για το ποια πρέπει να είναι η στάση μας, αν η επιστημονική γνώση προέρχεται από βασανισμούς συνανθρώπων (π.χ. πειράματα ναζιστών), νομίζω ότι θάπρεπε να προσέξουμε καλύτερα την ιστορία, που μας δείχνει ότι π.χ. η απελευθέρωση των γυναικών έγινε μέσα απ την «προσέλκυσή» τους στα εργοστάσια-κάτεργα-σφαγιαστήρια του καπιταλισμού της βιομηχανικής επανάστασης, και την ανάγκη των αφεντικών τους για όλο και μεγαλύτερα κέρδη. Ή ότι η ανάπτυξη της προσωπικότητας και της δημιουργικότητας των ανθρώπων, γίνεται μέσα απ την καταστροφική ειδίκευση και μονομερή ενασχόληση των ανθρώπων «με το αντικείμενό τους» (όπως επιτάσσει η σημερινή οργάνωση της κοινωνίας), που σακατεύει την ανθρώπινη φύση και την πολύμορφη και πλούσια εκδήλωση της δημιουργικότητάς τους.
Ζούμε σ έναν κόσμο αντιφάσεων ή η αντίφαση είναι ο τρόπος ύπαρξης του κόσμου μας.

28 Φλεβάρη 2014
Γιώργος Παπανικολάου