Το αλφαβητάρι του διαβόλου: Το πιο πικρόχολο βιβλίο που γράφτηκε ποτέ για την πολιτική σαπίλα και τη θρησκευτική υποκρισία

Τα πρώτα λήμματα από “Το αλφαβητάρι του Διαβόλου” γράφτηκαν στο πλαίσιο εβδομαδιαίας σατιρικής στήλης στην εφημερίδα “San Francisco News Letter”. Ο Άμπροουζ Μπιρς ήταν ο υπεύθυνος της στήλης από τον Δεκέμβριο του 1868. Υπέγραφε ως “Τελάλης” σατιρίζοντας κοινωνικούς και πολιτικούς θεσμούς…

Μια πρώτη συλλογή των λημμάτων του εκδόθηκε το 1906 με τον τίτλο “The Cynic’s Word Book”. Η επίδρασή του γινόταν ολοένα και μεγαλύτερη στη διάρκεια του 20ού αιώνα και προετοίμασε το έδαφος για ένα νέο είδος καλλιτεχνικής έκφρασης που έλαβε διάφορες μορφές: από τις πνευματώδεις γελοιογραφίες του “New Yorker” έως τις ανεπανάληπτες ατάκες του κωμικού Γκράουτσο Μαρξ.

Ακολουθούν μερικά παραδείγματα:

-Αθεϊσμός ουσ.: Η μεγαλύτερη από τις μεγάλες θρησκείες του κόσμου.

-Δύση ουσ.: Το τμήμα του κόσμου που εκτείνεται δυτικά (ή ανατολικά) της Ανατολής. Κατοικείται στο μεγαλύτερο μέρος του από Χριστιανούς, ένα ισχυρό φύλο υποκριτών, οι οποίοι παράγουν κυρίως δολοφονίες και απάτες, “πολέμους” και “εμπορικές συναλλαγές” τις ονομάζουν αντίστοιχα. Το ίδιο και οι κάτοικοι της Ανατολής, οι οποίοι επίσης παράγουν κατά κύριο λόγο τα ίδια προϊόντα.

-Προεδρία ουσ. : Γουρούνι ωραίο και παχύ, παίζει στα καταπράσινα λιβάδια της αμερικανικής πολιτικής.

-Μέλλον ουσ. : Η χρονική περίοδος, στη διάρκεια της οποίας οι δουλειές μας ανθούν, οι φίλοι μας είναι πιστοί και η ευτυχία μας σίγουρη.

“Το αλφαβητάρι του διαβόλου” είναι κλασικό έργο της αμερικανικής λογοτεχνίας. Ο συγγραφέας του, Αμπρόουζ Μπηρς (1842 – 1913;), χτυπούσε αλύπητα την πολιτική σαπίλα και την κάθε λογής υποκρισία. Υπήρξε φίλος και συμπαραστάτης του Μάρκ Τουαίην. Οι θρασύτατες, διασκεδαστικές και συχνά τολμηρές στήλες του στις αμερικανικές εφημερίδες έγιναν εξαιρετικά διάσημες. Εξάλλου, είχε στην άκρη της γλώσσας του ένα απολαυστικά φαρμακερό κεντρί, ακονισμένο από την έκθεσή του σε ό,τι χειρότερο θα μπορούσαν να κάνουν οι άντρες και οι γυναίκες τούτου εδώ του κόσμου. Θα μπορούσε άραγε το “πνεύμα” αυτού του Γιάνκη Όσκαρ Ουάιλντ, να βρει καλύτερο ταίρι από το αιχμηρό πενάκι του πρωτοπόρου σατυρικού εικονογράφου Ράλφ Στέντμαν;

Ο Αμπρόουζ Μπηρς, ο “Πικρόχολος Μπηρς”, ο πιο “Μοχθηρός άνθρωπος του Σαν Φρανσίσκο”, γεννήθηκε το 1842, στο Οχάιο. Παρακολούθησε μαθήματα ενός χρόνου στο Στρατιωτικό Ινστιτούτο του Κεντάκι και ήταν απ’ τους πρώτους που κατατάχτηκαν στο στρατό του Λίνκολν όταν ξέσπασε ο Αμερικανικός εμφύλιος. Πολέμησε σε όλες τις μεγάλες μάχες από το Σιλό ως την Τσικαμάουγκα, με το στρατό των Βορείων. Μετά τη νίκη των Βορείων επέστρεψε στο Σαν Φρανσίσκο και ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία καυτηριάζοντας την εγκληματική συμπεριφορά των Χριστιανών συμπολιτών του, τον κλήρο και τους πολιτικούς.

Παράλληλα αρχίζει να γράφει διηγήματα. Θα μπορούσε να θεωρηθεί πρόδρομος του “μαγικού ρεαλισμού”, του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα. Το βιβλίο του “Chickamauga”, είναι ένα από τα δυναμικότερα σύγχρονα αντιπολεμικά πεζογραφήματα. Το γεγονός πως η δημοσιογραφία τον έκανε διάσημο, δεν τον εμπόδισε να την εγκαταλείψει, έχοντας σιχαθεί τη σχέση της με την πολιτική.

Στο απόγειο της φήμης του, το 1913, αποφάσισε να πάει στο Μεξικό, που εκείνη την εποχή συνταρασσόταν από την εξέγερση του Pancho Villa, προφανώς για να ενωθεί με τον στρατό του. Έκτοτε αγνοείται η τύχη του. Η εξαφάνισή του δημιούργησε μια ολόκληρη μυθολογία στην Αμερική. Πλήθος μελετών και λογοτεχνικών βιβλίων (όπως το “Gringo Viejo” -“Ο γερο-Γκρίνγκο”- του Κάρλος Φουέντες) γράφτηκαν. Γυρίστηκαν κινηματογραφικές ταινίες (όπως η βασισμένη στο βιβλίο του Φουέντες, “The Old Gringo” του Luis Puenzo, με τον Γκρέγκορι Πεκ και την Τζέιν Φόντα), ανέβηκαν θεατρικά έργα και δημιουργήθηκαν σύλλογοι θαυμαστών του έργου του. Ακόμη και σήμερα ανακαλύπτονται συνεχώς στοιχεία που περιπλέκουν τα γεγονότα ακόμη περισσότερο.

Ο Μπηρς δεν ανεχόταν τους ηλίθιους, δεν χαριζόταν στους εχθρούς και έφτυνε κατάμουτρα τους θεούς που έφτιαχναν οι άνθρωποι και όσους προσεύχονταν σε εκείνους. Είναι φημισμένος για τις υπερφυσικές του ιστορίες, καθώς επίσης και για το θρυλικό του πνεύμα, που μπορεί κανείς να εκτιμήσει καλύτερα διαβάζοντας το “Αλφαβητάρι του διαβόλου”. Εκτός από τον H.L. Mencken, πνευματικό κληρονόμο του, δεν υπήρξε ποτέ άνθρωπος των γραμμάτων σαν τον Αμπρόουζ Μπηρς. Κι αν η τύχη του παραμένει ένα μυστήριο, ο Μπηρς παραμένει ένα αίνιγμα.

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΒΙΒΛΙΟΥ