Αναζητώντας «Ταυτότητα και Όραμα!…»

Γράφει ο Καθηγητής

Γιώργος Πιπερόπουλος

Ο καθένας και η καθεμιά μας από την εφηβική ηλικία της αναζήτησης και μετά κάποια στιγμή αναρωτηθήκαμε “ποιός είμαι;” ή “γιατί υπάρχω;” και “ποιό είναι το νόημα της ζωής”…
Το Σεξπηρικό “να ζει κανείς ή να μη ζει” διατηρήθηκε στο πέρασμα των αιώνων ακριβώς επειδή εκφράζει μία συγκεκριμένη πανανθρώπινη κατάσταση συναισθηματικής φόρτισης εξαιτίας εμπειρικών δεδομένων που όλοι μας κάποια στιγμή βιώνουμε.

Στη πορεία της ψυχοκοινωνικής μας εξέλιξης η μεταλλαγή μας από βιολογικά όντα σε κοινωνικά γίνεται μέσα από τις διαδικασίες της κοινωνικοποίησης που ξεκινά με τη γέννησή μας και σταματά με το θάνατό μας. Βιώνουμε την καθημερινή μας πραγματικότητα, αντλούμε τα πλαίσια αναφοράς για σκέψεις, ιδέες, αξίες και πράξεις, αποκτάμε εμπειρίες και χαράζουμε την πορεία μας προς το μέλλον. Αποκτάμε, ο καθένας και η καθεμιά τη δικιά μας “ταυτότητα” που είναι, από μία άποψη, μιά προέκταση του υπαρξιακού μας πυρήνα, της “φύτρας” με την οποία γεννιόμαστε.

Στην ψυχοδυναμική θεωρία η έννοια της “ταυτότητας” αναφέρεται, συνήθως, στην ψυχική οργάνωση που προκύπτει καθώς το άτομο περνά εξελικτικά από διάφορες φάσεις προβληματισμού στη ζωή του. Το άτομο αντλεί την υποκειμενική του αίσθηση “ταυτότητας” καθώς έρχεται σε μιά μετωπική αντιπαράθεση με εμπόδια, με προβλήματα, με δυσχέρειες και με την πρόκληση της πετυχημένης επίλυσης ή υπέρβασής τους. Στην καθημερινή μας πραγματικότητα, πάλι, όταν μιλάμε για “ταυτότητα” δεν μιλάμε, συνήθως, για τίποτε παραπάνω από μία έννοια συναφή για μερικούς ίσως και ταυτόσημη, με την υποκειμενική αίσθηση του “εαυτού” μας.

Όπως και αν το δούμε, πάντως, η “ταυτότητα” είναι και συνάρτηση της υποκειμενικής μας αντίληψης ότι οι προσπάθειές μας έχουν νόημα και ότι η ζωή μας χωράει λειτουργικά, εναρμονίζεται με τον ψυχοκοινωνικό και πολιτικοοικονομικό χώρο μέσα στον οποίο υπάρχουμε… Με άλλα λόγια, η “ταυτότητα” μας θεμελιώνεται σε σταθερές αξίες και απορρέει από την συνειδητοποίηση του ατόμου ότι οι πράξεις του και οι αξίες που συνθέτουν το δικό του πλαίσιο αναφοράς βρίσκονται μεταξύ τους σε αρμονικά λειτουργική σχέση.

Ταυτότητα ίσως σημαίνει ότι κάπου αισθάνομαι κάποια δεδομένα ολοκλήρωσης, γνωρίζω τι είναι σωστό ή λάθος, τίμιο ή άτιμο και έχοντας κάποιες θεμελιακές γνώσεις ηθικής είμαι σε θέση να κάνω τις επιλογές μου ελεύθερα και αβίαστα!

Στις τελευταίες τέσσερες δεκαετίες συντελέσθηκαν εδώ στο δικό μας ελλαδικό χώρο θεμελιακές, καταλυτικές και αμετάκλητες αλλαγές τόσο στις συγκεκριμένες εμπειρίες ατόμων και ομάδων όσο και στα συστήματα αξιών και τα “πλαίσια αναφοράς”. Ως αποτέλεσμα όλων αυτών των διαδικασιών, η υποκειμενική αίσθηση της “ταυτότητας” έγινε και δυσκολότερη για το άτομο να τη συλλάβει συνειδητά και πιο ρευστή για να συνεχίσει να τη διατηρεί βιώνοντάς την. Σίγουρα, “εμπειρίες δεν είναι αυτά που μας συμβαίνουν,” όπως έγραψε ο Αλντους Χάξλεη, “αλλά αυτά που εμείς κάνουμε με όσα μας συμβαίνουν!”

Κάθε γενιά είχε τις δικές της “χαμένες ψυχές” είχε εκείνα τα άτομα που για το δικό τους λόγο έμειναν στο περιθώριο. Ίσως είναι πικρόχολο αυτό που θα πω αλλά στη δική μας γενιά μοιάζει να χτίσαμε τις προϋποθέσεις ώστε τα παιδιά μας, μία ολάκερη πια γενιά, να γίνουν “χαμένες ψυχές”.

O αφοσιωμένος μέχρι χθες μαρξιστής που είναι τώρα βέβαιος μόνο για την εγγενή αβεβαιότητα αυτών που χθες θεωρούσε “δόγμα”, ο ορθόδοξος χριστιανός που βλέπει την πίστη του να κλονίζεται χωρίς να έχει προκύψει ακόμη μία βιώσιμη νέο-ορθόδοξη αντίληψη, ο εργαζόμενος που δεν μπορεί να ξεχωρίσει πια τη συνάρτηση της άντλησης ικανοποίησης από τη δουλειά του και το “μηνιάτικο”, ο επιστήμονας που πείσθηκε ότι η αναζήτηση της αλήθειας είναι επικερδής όταν πάψει να είναι…επιστημονική και γίνει αντικείμενο “εμπορίας” ιδεών, ΟΛΟΙ μοιάζει να έχουμε χάσει αν όχι κάθε αίσθηση “ταυτότητας” τότε τουλάχιστον και σίγουρα ένα μεγάλο μέρος της συλλογικής και της ατομικής μας “ταυτότητας”. Αν όμως εκλείψει η σταθερότητα του πλαισίου αναφοράς, τότε χάνεται και η συνοχή της ταυτότητάς μας…Γιατί δεν μπορεί κανείς να ασκήσει πίεση παρά μόνο όταν “πατάει” κάπου σταθερά.

Όσο και αν θέλω να βάλω τον ώμο μου στον τροχό της άμαξας και να σπρώξω, δεν θα το καταφέρω αν δεν υπάρχει σταθερό χώμα πάνω στο οποίο να…πατήσω!

Και δυστυχώς, σήμερα, στον ελλαδικό χώρο αν υπάρχει κάτι εντυπωσιακά κοινό ανάμεσα στον μαρξιστή, τον χριστιανό, τον επιστήμονα, τον άνεργο, τον εργαζόμενο, τη νοικοκυρά και τη νεολαία μας (ανάμεσα στους πραγματικά, και όχι λόγω…αυτοκόλλητης ετικέτας, προοδευτικούς ανθρώπους) είναι το κοινό παράπονο ότι δεν βρίσκουν κομμάτι “σταθερής γης” για να…πατήσουν έχουν χάσει το απαραίτητο “πλαίσιο αναφοράς…”

Πόσοι, ειλικρινά, ανάμεσά μας μπορούν να βρούνε “σταθερό χώμα” ώστε να βάλουμε τον ώμο μας στον τροχό και να σπρώξουμε μέσα στο 2014 το ψυχοκοινωνικό και πολιτικό-οικονομικό μας όχημα, την ελληνική “άμαξα”, που έχει τελματωθεί σε πολύχρωμες και πολύμορφες λάσπες;

Δυστυχώς από τη στιγμή που τα πάντα τίθενται σε “ερώτηση” τότε πια καμιά ερώτηση δεν μπορεί να απαντηθεί!..

Νέοι και ώριμοι Έλληνες όσοι ΘΕΛΟΥΝ και ΜΠΟΡΟΥΝ να σπρώξουν μπροστά την εθνική μας “άμαξα” που θα βρούμε αυτήν την “σταθερή γωνιά γης” όπου θα χρειαστεί να “πατήσουμε” για να…σπρώξουμε;

Χρειαζόμαστε μία νέα προοπτική εδραιωμένη στο πατροπαράδοτο ελληνικό φιλότιμο και κυμπαριλίκι.

Χρειαζόμαστε νέους ΟΡΑΜΑΤΙΣΤΕΣ…

Τη νέα γενιά που θα βελτιώσει αυτόν τον δικό μας κόσμο που τους κληροδοτήσαμε …

Ας εντοπίσουμε την πηγή από την οποία θα ξεπηδήσουν άνθρωποι που μπορούν, που θέλουν και που είναι έτοιμοι όχι μόνο να οραματίζονται αλλά και να συνεπαίρνουν τις λαϊκές μάζες στην πραγμάτωση νέων και αναγκαίων ΟΡΑΜΑΤΩΝ στην εντυπωσιακά «πεζή» πολιτική μας σκηνή…

Προσωπικά πιστεύω ότι ήρθε η ώρα να γίνει το κάλεσμα στους ΟΡΑΜΑΤΙΣΤΕΣ που χρειαζόμαστε και που επιβάλλουν η ποικιλία, τα μεγέθη και ο βαθμός σοβαρότητας των προβλημάτων που αντιμετωπίζουμε σε επίπεδο Ευρωπαϊκό, Εθνικό, Περιφερειακό, Τοπικό…

Εσείς τι λέτε;