Να γίνεις αφεντικό του εαυτού σου !

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΖΑΚΗΣ

Πρέπει να απεξαρτηθεί η οικονομία από την μεγάλη δεσπόζουσα ιδιωτική επιχείρηση. Ο λόγος είναι απλός. Αν δεν απεξαρτηθεί η οικονομία τότε αναγκαστικά θα διέπεται από μονοπωλιακές καταστάσεις και θα κυριαρχείται από τους ραντιέρηδες επενδυτές, δηλαδή τους επενδυτές κεφαλαίου.
Δεν είναι η πρώτη φορά που τίθεται αυτό το…
πρόβλημα. Ακόμη και ο Τζον Μέιναρτ Κέϊνς θωρούσε ότι ήταν αναγκαίο μια οικονομία να απαλλαγεί από τον “μη λειτουργικό επενδυτή” (Functionless Investor), δηλαδή τον ραντιέρη επενδυτή κεφαλαίου που επενδύει σε μετοχές και τίτλους γενικά προσδοκώντας κέρδη.
Για τον Κέινς για να γίνει κάτι τέτοιο έπρεπε πρώτον, το κράτος να αναλάβει την κύρια ευθύνη για την καθοδήγηση και τον προγραμματισμό της εγχώριας οικονομίας. Δεύτερον, οι οικονομικές σχέσεις με τον υπόλοιπο κόσμο, θα πρέπει να ελέγχονται πολιτικά, καθώς μειώνεται το μέγεθος και το πεδίο εφαρμογής τους.
Τρίτον, όσο για την φυγή κεφαλαίων, η ελεύθερη κυκλοφορία των κεφαλαίων πέρα από τα σύνορα θα πρέπει να εξαλειφθεί. (National Selfsufficiency, Yale Review, 1933) Στην Γενική Θεωρία πρότεινε “μια κάπως ολοκληρωμένη κοινωνικοποίηση των επενδύσεων …” ([1936], σ. 378) και μίλησε για την κατάσταση “λαμβάνοντας όλο και μεγαλύτερη ευθύνη για τη διοργάνωση απευθείας επένδυση …” ([1936], σελ. 164).
Η έμφαση που έδινε ο Κέϊνς σχετικά με τη χρήση του κρατικού ελέγχου των επενδύσεων για τη σταθεροποίηση της οικονομίας σε πλήρη απασχόληση συνέχισε αμείωτη τη δεκαετία του 1940. Το 1943, έγραψε ότι “αν το μεγαλύτερο μέρος των επενδύσεων είναι υπό δημόσιο ή ημιδημόσιο έλεγχο και πάμε σε ένα σταθερό μακροπρόθεσμο πρόγραμμα, σοβαρές διακυμάνσεις είναι ελάχιστα πιθανό να συμβούν».
Την ίδια χρονιά, ο ίδιος υποστήριξε ότι αν “κάτι σαν τα δύο τρίτα ή τα τρία τέταρτα του συνόλου των επενδύσεων θα είναι κάτω από δημόσιο ή ημιδημόσιο έλεγχο, το ύψος των κεφαλαιουχικών δαπανών που προβλέπονται από τις κρατικές αρχές, θα είναι βασικός παράγοντας εξισορρόπησης… Κι αυτό δεν έχει καμία σχέση με τη χρηματοδότηση του ελλείμματος».
Η φαντασίωση του Κέινς ήταν ότι όλα αυτά μπορούσαν να εφαρμοστούν οικειοθελώς από τις κυβερνήσεις του τότε ανεπτυγμένου αγγλοσαξονικού κόσμου. Πράγμα που δεν έγινε ποτέ. Ωστόσο διατηρούν την αξία τους πολύ σήμερα.
Αυτό σημαίνει ότι μια οικονομία χρειάζεται να πατά γερά σε έναν ανεπτυγμένο κρατικό επιχειρηματικό τομέα υπό ανοιχτό δημόσιο και κοινωνικό έλεγχο στη βάση ενός δημοκρατικού σχεδίου κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης, που να αποτρέπει με κάθε τρόπο την δημιουργία ιδιωτικών μονοπωλίων και ολιγοπωλίων, εξωτερικών και εσωτερικών.
Αυτό θα δώσει την ευκαιρία σε μεγάλο αριθμό μικρό και μεσαίων ιδιωτικών επιχειρήσεων να ανθήσουν σε όλους τους τομείς, αρκεί να διαθέτουν καινοτομία και παραγωγικό προσανατολισμό. Το να γίνει κανείς αφεντικό του εαυτού του δεν έχει να κάνει με το αν είναι επιχειρηματίας ή αυταπασχολούμενος, αλλά από το αν έχει απελευθερωθεί από τον βιοπορισμό, από το μερουδούλι-μεροφάι που τον καταδικάζει να είναι έρμαιο της αγοράς είτε είναι εργαζόμενος, είτε όχι.