Άρνηση της Ελλάδας να στηρίξει την αναστολή χρήσης φυτοφαρμάκων που
οδηγούν στον αφανισμό των μελισσών παρά τις Επιστολές του Ν. Χρυσόγελου και των μελισσοκόμων στον υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης Αθ. Τσαυτάρη
Οι κυβερνήσεις των 27 κρατών μελών της ΕΕ δεν κατάφεραν να συμφωνήσουν για το θέμα της προσωρινής αναστολής χρήσης φυτοφαρμάκων που επιδρούν θανατηφόρα στις μέλισσες. Σύμφωνα με πληροφορίες αλλά χωρίς να υπάρχει ακόμα επίσημη ανακοίνωση, η Ελλάδα είναι μεταξύ εκείνων των χωρών που δεν υποστήριξαν την πρόταση της Κομισιόν για αναστολή χρήσης τριών νεονικοτινοειδών φυτοφαρμάκων για 2 χρόνια, για την προστασία των μελισσών, των μελισσοκόμων, αλλά και της γεωργίας. Ενώ τα επιστημονικά δεδομένα συνηγορούν προς την αναγκαιότητα της απαγόρευσης και οι μελισσοκόμοι μαζί με τους ερευνητές και τη κοινωνία των πολιτών υποστήριζαν την ανάγκη λήψης μέτρων, η Ελλάδα μαζί με άλλες 8 χώρες, σύμφωνα με πληροφορίες, καταψήφισαν τη πρόταση της ΕΕ, παρά την υπερψήφισή της από τη Γαλλία, την Ιταλία, την Ισπανία και άλλες 10 χώρες. Καθοριστική ήταν η αποχή της Γερμανίας και τη Βρετανίας από τη ψηφοφορία (συνολικά 13 χώρες υπέρ της απαγόρευσης, 9 κατά και 5 αποχές). Αποτέλεσμα να μην επιτευχθεί η απαραίτητη πλειοψηφία και η πρόταση της Κομισιόν να μην γίνει δεκτή, υποκύπτοντας έτσι στις πιέσεις των 3 βασικών, γερμανικών κυρίως, χημικών βιομηχανιών που παράγουν τα συγκεκριμένα φυτοφάρμακα και οι οποίες δαπάνησαν σημαντικά ποσά σε διαφημίσεις και προσπάθεια να αποτρέψουν την ψήφιση έστω και αυτών των άτολμων ρυθμίσεων. Η ειρωνία είναι ότι η Γερμανία εφαρμόζει περιορισμένη απαγόρευση χρήσης!
Ο Νίκος Χρυσόγελος, ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων /Ομάδα των Πράσινων στο Ευρωκοινοβούλιο είχε ζητήσει, με επιστολή που είχε στείλει στο Υπουργείο και στον Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης να στηρίξει η Ελλάδα κατ’ ελάχιστον την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για διετή αναστολή της χρήσης τριών νεονικοτινοειδών φυτοφαρμάκων, κατά τη σχετική συζήτηση και ψηφοφορία στην “μόνιμη επιτροπή για την τροφική αλυσίδα και την υγεία των ζώων” στις Βρυξέλλες στις 15 Μαρτίου 2013.
Δεδομένων μάλιστα των σοβαρών επιστημονικών ενδείξεων για τις βλαβερές συνέπειες στα έντομα επικονιαστές λόγω της ευρείας χρήσης των νεονικοτινοειδών φυτοφαρμάκων για πολλά χρόνια, οι Πράσινοι εκτιμούν ότι η διετής αναστολή είναι ανεπαρκής και προτείνουν την πλήρη απαγόρευση με βάση την αρχή της προφύλαξης, όπως εξάλλου και η Ομοσπονδία Μελισσοκομικών Συλλόγων Ελλάδας και πολλοί ευρωπαίοι πολίτες και φορείς.
Ο Νίκος Χρυσόγελος δήλωσε σχετικά: «Μας άφησε έκπληκτους η στάση του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και της Ελλάδας στην ψηφοφορία για την αναστολή χρήσης 3 πολύ επικίνδυνων για τις μέλισσες, το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία φυτοφαρμάκων. Περιμέναμε η Ελλάδα να πρωτοστατήσει στη λήψη μέτρων και εναλλακτικών λύσεων, όταν υπάρχουν μελέτες και στοιχεία όχι μόνο από άλλες χώρες αλλά και στην Ελλάδα για τις βλαβερές συνέπειες της χρήσης των νεονικοτινοειδών. Οι θέσεις των μελισσοκόμων ήταν γνωστές στο Υπουργείο και προσωπικά έστειλα αναλυτική επιστολή. Οι υπηρεσίες που προσφέρουν οι μέλισσες στο οικοσύστημα, στη γεωργία και στην οικονομία είναι πολύ σημαντικές. Με οικονομικούς όρους έχουν αποτιμηθεί σε 15 δις ευρώ ετησίως μόνο για την Ευρώπη και φυσικά αυτό δεν συμπεριλαμβάνει το εισόδημα και τις θέσεις εργασίας των μελισσοκόμων. Η δραματική μείωση ή και εξόντωση των μελισσών πέρα από ανυπολόγιστη οικολογική ζημιά θα σημάνει και μεγάλη οικονομική ζημιά για τους γεωργούς που θα πρέπει να καταβάλλουν υψηλό κόστος για την επικονίαση και άλλες υπηρεσίες που τους προσφέρουν σήμερα δωρεάν οι μέλισσες. Ήταν ιδιαίτερα θετικό ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε στηρίξει την πρωτοβουλία της Ομάδας των Πράσινων και άλλων φορέων, προτείνοντας διετή, έστω, απαγόρευση σε ευρωπαϊκό επίπεδο για τη χρήση των νεονικοτινοειδών φυτοφαρμάκων σε τέσσερις καλλιέργειες που προσελκύουν τις μέλισσες. Τώρα όμως φάνηκε η ατολμία συγκεκριμένων κυβερνήσεων κρατών-μελών, μεταξύ τους και η Ελλάδα, να εφαρμόσουν έστω κι αυτή την αδύναμη πρόταση δείχνοντας να μην κατανοούν ότι η προστασία των μελισσών είναι προστασία του δημοσίου συμφέροντος και συμβάλλει στη διατροφική ασφάλεια»
Οι βλαβερές συνέπειες της χρήσης νεονικοτινοειδών σε καλλιέργειες και για την επικάλυψη σπόρων
Σύμφωνα με την πρόταση της Κομισιόν, η απαγόρευση των χημικών ουσιών clothianidin, imidacloprid και thiamethoxam, οι οποίες φαίνεται να επιδρούν επιζήμια στις μέλισσες, θα ίσχυε μόνο για τέσσερα είδη καλλιέργειας: ηλίανθους, καλαμπόκι, βαμβάκι και ελαιοκράμβη. Κάλυπτε δε τις τρεις κύριες τεχνικές εφαρμογής: επικάλυψη σπόρων, κοκκώδη φυτοφάρμακα και ψεκασμό. Οι καλλιέργειες που καλλιεργούνται το φθινόπωρο δεν θα επηρεαζόντουσαν, εν μέρει λόγω του χαμηλού κινδύνου σχηματισμού σκόνης που εμπίπτει σε αυτή τη περίοδο, σύμφωνα με τους ισχυρισμούς της Κομισιόν, παρά το γεγονός ότι οι επιστήμονες γνωρίζουν ότι ότι η επίδραση των φυτοφαρμάκων αυτών διαρκεί πάνω από 1000 μέρες.
Στην Ελλάδα είναι απαραίτητη μια επιπλέον συζήτηση με δεδομένο τον τρόπο που χρησιμοποιούνται στη χώρα μας τα φυτοφάρμακα. Για παράδειγμα, μεγάλη ζημιά έγινε σε μελίσσια σε περιοχές όπου πολίτες, με ή χωρίς οδηγίες γεωπόνων χρησιμοποίησαν νεονικοτινοειδή για να αντιμετωπίσουν το κόκκινο σκαθάρι που ξεραίνει τους φοίνικες.
Αφετηρία της πρότασης της ΕΕ ήταν μια αναφορά που στις 21 Ιανουαρίου, διαβιβάστηκε από ένα ευρύ φάσμα ενώσεων μελισσοκόμων στην Επιτροπή Αναφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ζητώντας την πλήρη απαγόρευση των νεονικοτινοειδών φυτοφαρμάκων. Επιπλέον, πάνω από 2,5 εκατομμύρια πολίτες έχουν υπογράψει το ψήφισμα της Avaaz για την υποστήριξη του ίδιου αιτήματος. Πολλοί ευρωβουλευτές, μεταξύ των οποίων και ο Ν. Χρυσόγελος έθεσε το θέμα αυτό και κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης της Επιτροπής Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας κι Ασφάλειας Τροφίμων, στις 24 Ιανουαρίου 2013, με τη συμμετοχή εκπροσώπων της Κομισιόν και επιστημόνων.
(Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της επιστολής του Νίκου Χρυσόγελου)
Αξιότιμε κύριε Υπουργέ,
Με τη παρούσα επιστολή θα ήθελα να ζητήσω την επείγουσα στήριξη της Ελλάδας στην πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για διετή αναστολή της χρήσης τριών νεονικοτινοειδών φυτοφαρμάκων, όταν θα ψηφιστεί στις Βρυξέλλες στις 15 Μαρτίου 2013.
Όπως θα γνωρίζετε ήδη από την ενημέρωση της Ομοσπονδίας Μελισσοκομικών Συλλόγων Ελλάδας, η πλήρης απαγόρευση θα ήταν πιο πρόσφορη και σύμφωνη με την Ευρωπαϊκή νομοθεσία, δεδομένων των σοβαρών επιστημονικών ενδείξεων για τις βλαβερές συνέπειες στα έντομα επικονιαστές λόγω της ευρείας χρήσης των νεονικοτινοειδών φυτοφαρμάκων στην ΕΕ.
Η πρόταση της Κομισιόν είναι ένα πρώτο βήμα αλλά ανεπαρκές. Οι ειδικοί ανησυχούν ότι μετά από μια απαγόρευση δύο χρόνων των τριών συγκεκριμένων φυτοφαρμάκων (imidacloprid, clothianidin και thiamethoxam) σε ηλίανθο, ελαιοκράμβη, καλαμπόκι και βαμβάκι, οι πληθυσμοί των μελισσών δεν θα έχουν αποκατασταθεί επαρκώς.
Οι χημικές ουσίες παραμένουν στα αγρο-οικοσυστήματα και η συνεχιζόμενη έκθεση εντόμων, όπως οι μέλισσες καθιστά την πλήρη απαγόρευση αναγκαία από οικοτοξικολογική άποψη.
Οτιδήποτε λιγότερο από μια πλήρη απαγόρευση θα μπορούσε να οδηγήσει τους κατασκευαστές φυτοφαρμάκων να υποστηρίξουν ότι η χρήση των νεονικοτινοειδών φυτοφαρμάκων δεν έχει καμία σχέση με τη θνησιμότητα των μελισσών.
Στον Κανονισμό ΕΚ 1107/2009, άρθρο 8 αναφέρεται ρητά: «[…] Η αρχή της προφύλαξης θα πρέπει να εφαρμόζεται και ο παρών κανονισμός πρέπει να διασφαλίζει ότι η βιομηχανία θα τεκμηριώνει ότι οι ουσίες ή τα προϊόντα που παράγονται ή διατίθενται στην αγορά δεν έχουν επιβλαβείς επιδράσεις στην ανθρώπινη υγεία ή την υγεία των ζώων ή μη αποδεκτές επιδράσεις στο περιβάλλον»
Με δεδομένες τις βλαπτικές επιδράσεις των νεονικοτινοειδών στη μέλισσα, τους άγριους επικονιαστές αλλά και όλα τα ωφέλιμα έντομα και τη μεγάλη περίοδο που παραμένουν στο χώμα μολύνοντας και τις επόμενες καλλιέργειες στις οποίες δεν έχει γίνει χρήση τους, η πρόταση της Επιτροπής φαίνεται μάλλον ανεπαρκής.
Πρέπει να είναι καθολική η απαγόρευση όλων των νεονικοτινοειδών, σε όλη την Ευρώπη και σε όλες τις καλλιέργειες εδώδιμες και μη και για περισσότερο χρονικό διάστημα αν θέλουμε να ανακάμψουν οι πληθυσμοί των μελισσών και των ωφέλιμων εντόμων γενικά και να μειωθούν οι συγκεντρώσεις των ουσιών αυτών στο χώμα και τα νερά.
Όπου εφαρμόστηκαν μέτρα απαγόρευσης ως σήμερα (Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Σλοβενία), κανείς αγρότης δεν έχασε παραγωγή ή εισόδημα και οι πληθυσμοί των επικονιαστών και των μελισσών ανέκαμψαν.
Όπως αντανακλάται στην κοινή επιστολή προς τον Επίτροπο Borg της 30 Ιανουαρίου, που συνυπογράφεται από 90 ευρωβουλευτές από πέντε πολιτικές ομάδες, μεταξύ των οποίων και εγώ, υπάρχει ευρεία πολιτική και δημόσια υποστήριξη για την πρόταση της Κομισιόν.
Στις 21 Ιανουαρίου μια αναφορά από ένα ευρύ φάσμα ενώσεων μελισσοκόμων διαβιβάστηκε στην Επιτροπή Αναφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ζητώντας την πλήρη απαγόρευση των νεονικοτινοειδών φυτοφαρμάκων. Επιπλέον, πάνω από 2,5 εκατομμύρια πολίτες έχουν υπογράψει το ψήφισμα της Avaaz για την υποστήριξη του ίδιου αιτήματος. Πολλοί ευρωβουλευτές θέσαμε το θέμα αυτό και κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης της Επιτροπής Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας κι Ασφάλειας Τροφίμων, στις 24 Ιανουαρίου 2013, με τη συμμετοχή εκπροσώπων της Κομισιόν και επιστημόνων.
Πιστεύω ότι προκειμένου να προστατευτούν οι μέλισσες και άλλα έντομα επικονιαστές, τα οποία παρέχουν μια υπηρεσία ζωτικής σημασίας (που εκτιμάται σε τουλάχιστον 15 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως σε ολόκληρη την ΕΕ, ξεπερνώντας κατά πολύ τις οικονομικές απώλειες εκ μέρους της βιομηχανίας) καθώς και να διασφαλιστεί ότι θα έχουμε ένα άφθονο και ποικίλο σύστημα εφοδιασμού τροφίμων, η πρόταση αυτή έχει ήδη καθυστερήσει πολύ: είναι μια προληπτική και ελάχιστη απάντηση.
Πιστεύω ότι ως πολιτικοί έχουμε την υποχρέωση να διαφυλάσσουμε το δημόσιο συμφέρον και ως εκ τούτου πιστεύω ότι η έγκριση για τα προϊόντα αυτά θα πρέπει να καταργηθεί.
Σας ζητώ επομένως να υποστηρίξετε την πρόταση της ΕΕ στην ψηφοφορία κατά τη συνεδρίαση της μόνιμης επιτροπής για την τροφική αλυσίδα και την υγεία των ζώων στις 15 Μαρτίου.
Με εκτίμηση,
Νίκος Χρυσόγελος, Ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων, The Greens/EFA