Πώς πρέπει να αντιδρώ όταν το παιδί μου λέει ψέματα;

Ειδικά Προβλήματα με τους Έφηβους

Το ψέμα. Οι περισσότεροι γονείς θεωρούν τα ψέματα σαν ένα δείγμα ότι…

τα παιδιά τους δεν τους εμπιστεύονται. Και όμως πολλοί γονείς εκπαιδεύουν τα παιδιά τους στο να ψεύδονται. Ορισμένου είδους «μικρά αθώα ψεματάκια» ίσως να είναι μέρος της οικογένειας, τα δε παιδιά το γνωρίζουν κι από κει τα μαθαίνουν. Έχετε πει ποτέ «Πες ότι δεν είμαι στο σπίτι», όταν καμιά φορά χτυπάει το τηλέφωνο και δεν θέλετε να μιλήσετε; Αν κάποιος σας καλέσει σε τραπέζι και δεν θέλετε να πάτε, του το λέτε στα ίσια; Έχετε ποτέ προσπαθήσει να περάσετε τον δεκατριάχρονο γιό σας σαν εντεκάχρονο, για να πληρώσετε μικρότερο εισιτήριο στον κινηματογράφο; Οι γονείς πρέπει να αντιληφθούν ότι όταν ενεργούν έτσι εμφανίζουν το ψέμα σαν μια παραδεκτή συμπεριφορά.
Το ψέμα, όπως κάθε αρνητική συμπεριφορά, εξυπηρετεί ένα σκοπό. Οι έφηβοι μπορεί να υπερβάλλουν για να κερδίσουν την προσοχή των γονιών και των συνομήλικων. Αν οι γονείς δεν μπορούν να τους πιάσουν όταν λένε ψέματα, οι έφηβοι ίσως τα χρησιμοποιούν για να νικήσουν τους γονείς. Το ψέμα χρησιμοποιείται επίσης για να γλιτώσουν την τιμωρία, για αναζήτηση εκδίκησης, για να γενικεύσουν τη συγκίνηση, να γίνουν παραδεκτοί απ’ τους συνομήλικους, ή για να δώσει στον έφηβο μια αίσθηση υπεροχής.
Σε ποιόν ανήκει το πρόβλημα όταν λέγονται ψέματα; Εξαρτάται ποιός θίγεται από τα ψέματα. Αν ο έφηβος υπερβάλλει για να κερδίσει προσοχή, παραδοχή απ’ τους συνομήλικους, ή ανωτερότητα, τότε εκείνος έχει το πρόβλημα. Οι γονείς βοηθούν τον έφηβο να μη λέει ψέματα, αν δεν εντυπωσιάζονται. Μπορούν να ακούν, χωρίς να δείχνουν ότι καταλαβαίνουν ότι ο έφηβος παραβιάζει την αλήθεια και χωρίς να προκαλούν τα γεγονότα. Αργότερα, οι γονείς μπορούν να βρουν τρόπους για να δώσουν στον έφηβο θετική προσοχή, αναζητώντας τα προσόντα και σχεδιάζοντας με ποιον τρόπο ο έφηβος θα χρησιμοποιήσει τα προσόντα του για να συνεισφέρει στην οικογένεια. Ο έφηβος τότε δεν θα χρειάζεται να χρησιμοποιεί τα ψέματα για να εντυπωσιάσει.
Εάν δείτε ότι η σιωπή δεν σταματάει τα ψέματα, μπορείτε να συζητήσετε την κατάσταση με τον έφηβό σας. Μπορείτε να του πείτε, «Είναι δυνατόν να θέλεις να μ’ εντυπωσιάσεις μ’ αυτές τις ιστορίες;». Κατόπιν συζητήστε γιατί ο έφηβος να θέλει να σας εντυπωσιάσει. Ακούστε και αναζητήστε εναλλακτικές λύσεις για να βοηθήσετε τον έφηβό σας να βρει τρόπους για να κερδίσει την αίσθηση ότι είναι σημαντικός στην οικογένεια.
Αν τα ψέματα του έφηβου σας θίγουν, τότε το πρόβλημα σίγουρα είναι δικό σας. Πριν σας υποδείξουμε τί μπορείτε να κάνετε σ’ αυτή την περίπτωση, θα σας πούμε μερικά «δεν». Πρώτα απ’ όλα μη βάζετε ανέφικτες προσδοκίες. Παράδειγμα: πολλά «δεν μπορείς», εξασφαλίζουν τα ψέματα. «Δεν μπορείς να πας σ’ αυτό το σινεμά», «Όχι, δεν μπορείς να βάλεις την Καίτη στο μηχανάκι και να πάτε βόλτα», «Δεν μπορείς να βάζεις αυτούς τους δίσκους στο σπίτι». Ένας έφηβος, που δέχεται τόσες πολλές διαταγές, σαν κι αυτές, στο τέλος θα νιώσει ότι δεν υπάρχει άλλη διέξοδος απ’ το ψέμα.
Οι έφηβοι χρειάζονται μια σχετική ελευθερία και πολύ εμπιστοσύνη απ’ τους γονείς τους. Μην παριστάνετε τον ντέτεκτιβ κάνοντας ερωτήσεις, όπως «Που πήγες;», «Με ποιον ήσουνα;» και «Τί έκανες;». Πολλές ερωτήσεις αυτού του τύπου παρακινούν στο ψέμα. Μην κάνετε την αλήθεια ποιο επικίνδυνη απ’ το ψέμα. Εάν το κάνετε αυτό, ο έφηβος θα λέει ψέματα για αυτοπροστασία του. Προπαντός μη στήνετε καταστάσεις προσπαθώντας να πιάσετε τον έφηβο ψευδόμενο, ό¬πως στο παρακάτω
παράδειγμα:
• κ. Ορέστης δεν εμπιστευότανε τον γιό του τον Σίμο, ότι του έλεγε την αλήθεια για το που πήγαινε. Ένα βράδυ ο κ. Ορέστης έστησε μια παγίδα: 0 Σίμος του είχε πει πως θα πήγαινε στον φίλο του τον Θωμά. Αργά ίο βράδυ ο κ. Ορέστης τηλεφώνησε στη μητέρα του Θωμά και ανακάλυψε πώς ο Σίμος δεν είχε πάει από κει. Όταν ο Σίμος επέστρεψε, βρήκε τον πατέρα του να τον περιμένει. «Ψεύτη!», αντιμετώπισε τον γιό του ο κ. Ορέστης. «Που ήσουνα; Δεν ήσουνα στον Θωμά! Έκανα τον έλεγχό μου! Είσαι τιμωρία για ένα μήνα!».
Ενώ κάποιος θα έλπιζε ότι ο Σίμος θα ήθελε να πει στον πατέρα του πού ήταν, η έλλειψη τελείας εμπιστοσύνης του κ. Ορέστη προς τον Σίμο, σίγουρα δεν θα τον ενθαρρύνει να είναι ειλικρινής στο μέλλον.
Τελικά, μην αντιδράσετε υπερβολικά αν ανακαλύψετε ότι ο έφηβός σας είπε ψέματα. Λίγα ψέματα δεν κάνουν έναν άνθρωπο παθολογικά ψεύτη! Αλλά η έλλειψη εμπιστοσύνης, η κατασκοπία και η υπερβολική αντίδραση προσελκύουν τα ψέματα.
Ακολουθήστε αυτές τις υποδείξεις για να χαλιναγωγήσετε τα ψέματα5:
• Χρησιμοποιήστε ένα μήνυμα στο πρώτο πρόσωπο για να δείξετε ότι είστε απογοητευμένοι: «Όταν δεν μου λες την αλήθεια απογοητεύομαι, γιατί πάντα βασίζομαι σ’ αυτά που μου λες». Μ’ αυτό τον τρόπο, κάνετε γνωστά τα συναισθήματα σας και απευθύνεστε στην ανάγκη του εφήβου σας για αυτοσεβασμό.
• Δείξτε ότι εκτιμάτε την προθυμία του εφήβου να πει την αλήθεια: «Δεν είμαι πρόθυμος να δεχτώ αυτό που έκανες, και θα χρειαστεί να συζητήσουμε τί να κάνουμε γι΄ αυτό Ξέρω όμως, ότι σου χρειάστηκε πολύ κουράγιο για να μου το πεις και χαίρομαι που μ»_ το είπες».
• Όταν γνωρίζετε ότι ο έφηβος είπε ψέματα μην φτιάξετε μια κατηγορία. Απλώς αντιμετωπίστε τη συγκεκριμένη κατάσταση. Αν χρειάζεται χρησιμοποιήστε τις λογικές συνέπειες: «Ντιάνα, ξέρω ότι όσο λείπαμε ήρθαν οι φίλοι σου, γιατί λείπει η μπύρα απ’ το ψυγείο. Επομένως, την άλλη φορά που θα λείψουμε, ή θα έρθεις μαζί μας ή θα πας στη γιαγιά σου».
Όσο περισσότερη παραδοχή, ενθάρρυνση και εμπιστοσύνη έχει η σχέση σας με τον έφηβό σας, τόσο λιγότερη ανάγκη θα νιώθει να λέει ψέματα. Το ψέμα είναι μια ένδειξη ότι λείπει η εμπιστοσύνη απ’ τη σχέση σας. Προσπαθήστε να ανοίξετε τον δρόμο για καλλίτερη επικοινωνία.

boro.gr