Δηλώσεις του Νίκου Χρυσόγελου: Το Συμβούλιο συμφωνεί σε έναν κακό ευρωπαϊκό προϋπολογισμό

μεν έναν προϋπολογισμό, όμως αυτός είναι κακός και δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες για έρευνα, καινοτομία, κοινωνική συνοχή, δημιουργία θέσεων εργασίας, προώθηση της οικολογικής και κοινωνικής βιωσιμότητας» δήλωσε ο Νίκος Χρυσόγελος, ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων / Ομάδα των Πράσινων στο Ευρωκοινοβούλιο.

«Αν και το Ευρωκοινοβούλιο είχε με μεγάλη πλειοψηφία απορρίψει στις 13/3/2013 ένα προηγούμενο σχέδιο, στις 19/11/2013 υπέκυψε στις ασφυκτικές πιέσεις των κυβερνήσεων και ψήφισε τον προϋπολογισμό αυτό. Έτσι χάθηκε, με ευθύνη των κυβερνήσεων, μια μεγάλη ευκαιρία για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων των πολιτικών λιτότητας, και η δυνατότητα να δοθεί ώθηση στην οικονομία και την απασχόληση. 

Η απόφαση του Συμβουλίου αποτελεί το τελικό στάδιο έγκρισης του προϋπολογισμού για την περίοδο 2014-2020. Δυστυχώς, παρότι ήταν η πρώτη φορά που το Ευρωκοινοβούλιο είχε συν-αποφασιστικό ρόλο για τον προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι ευρωβουλευτές, κατά την τελευταία συνεδρίαση της Ολομέλειας του ΕΚ έδωσαν τη συναίνεσή τους σε αυτό το απαισιόδοξο, δυσκίνητο, οπισθοδρομικό σχέδιο προϋπολογισμού, εξαιτίας της αλλαγής στάσης των μεγάλων πολιτικών ομάδων στο ευρωκοινοβούλιο.

Τα δυόμισι τελευταία χρόνια δόθηκαν σημαντικές μάχες στο Ευρωκοινοβούλιο προκειμένου να ενσωματωθούν στο τελικό σχέδιο αποφάσεις και ψηφίσματα ώστε το ΠΔΠ να μην εστιάζεται στις παλιές, ξεπερασμένες προτεραιότητες. Πολλοί πολίτες ανέμεναν ο ευρωπαϊκός προϋπολογισμός να ανταποκρίνεται στις τρέχουσες οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ευρώπη. 

Όμως, όλες αυτές οι μάχες δεν αντανακλώνται στο τελικό αποτέλεσμα εξ αιτίας της ισχυρής πίεσης από τις κυβερνήσεις για έναν κακό συμβιβασμό στο προϋπολογισμό. Η ΕΕ θα εξακολουθήσει, με αυτόν τον προϋπολογισμό, να επιδοτεί υπερβολικά ένα κακό μοντέλο γεωργίας, θα εξακολουθήσει να υπο-χρηματοδοτεί την εκπαίδευση, την έρευνα, τη βιώσιμη γεωργία, την οικολογική καινοτομία, τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας».

Γιατί οι Πράσινοι καταψήφισαν τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό

Οι Πράσινοι καταψήφισαν τον προϋπολογισμό και τις δυο φορές στο Ευρωκοινοβούλιο γιατί:

1. Για πρώτη φορά στην ιστορία της ΕΕ, ο πολυετής προϋπολογισμός (2014-2020) θα είναι σε πραγματικούς όρους μειωμένος σε σχέση με τον προηγούμενο (2007-2013), όταν σε πολλές χώρες μειώνονται οι προϋπολογισμοί και επεκτείνεται η κρίση και η ανεργία.

2. Απουσιάζει οποιαδήποτε φιλοδοξία να παίξει ο ευρωπαϊκός προϋπολογισμός, ως εργαλείο επενδύσεων, ουσιαστικό ρόλο στο να βγει η Ευρώπη συνολικά αλλά και τα κράτη μέλη από την κρίση.

3. Δεν έχουν υιοθετηθεί προς το παρόν δεσμευτικές διατάξεις σχετικά με τα ζητήματα των ιδίων πόρων, της ρήτρας επανεξέτασης και της δημοσιονομικής ευελιξίας. Αντιθέτως ο Φόρος Χρηματοπιστωτικών Αλλαγών που θα μπορούσε να συμβάλει σε ίδιους πόρους και στον οποίο έχουν συμφωνήσει 11 Κράτη Μέλη, δεν έχει ενεργοποιηθεί.

4. Υιοθετήθηκε από τις 28 κυβερνήσεις – και δεν επιτράπηκε στο Ευρωκοινοβούλιο να ψηφίσει αντιθέτως τροπολογία για να την απορρίψει- η αρχή της “μακροοικονομικής αιρεσιμότητας”, δηλαδή της τιμωρίας των περιφερειών και φορέων με διακοπή χρηματοδοτήσεων, αν οι κυβερνήσεις δεν πετυχαίνουν δημοσιονομικούς στόχους.

Τι προβλέπει ο κανονισμός για το νέο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2014-2020

1 . Συνολικό ποσό και κατανομή ανά πρόγραμμα

Σύμφωνα με τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ορίζεται προϋπολογισμός 7 ετών ύψους 960 δισ. ευρώ σεδεσμεύσεις, μειωμένος δηλαδή κατά 85,3 δισ. ευρώ για (σχεδόν -9%) σε σύγκριση με την πρόταση της Επιτροπής (που πρότεινε να «παγώσει» ο π/υ στο επίπεδο του 2013), ποσό που αντιστοιχεί σε ακριβώς 1,00 % του ΑΕΕ της ΕΕ και 908,4 δισ. ευρώ σεπληρωμές, που αντιπροσωπεύει 91,2 δισ. περικοπή (-9,1%) σε σύγκριση με την πρόταση της Επιτροπής, που αντιστοιχεί σε 0,95 % του ΑΕΕ της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 

Η κατανομή του προϋπολογισμού ανά πρόγραμμα καθώς και οι πιθανές μεταφορές από πρόγραμμα σε πρόγραμμα ή από πολιτική σε πολιτική, δεν έχει συζητηθεί ποτέ. Οι Πράσινοι ήταν η μοναδική ομάδα που πρότεινε συγκεκριμένη εναλλακτική κατανομή ανά πρόγραμμα κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων.

2 . Ρήτρα μετεκλογικής αναθεώρησης

Σύμφωνα με την τελική συμφωνία, μη δεσμευτική αναθεώρηση έως το τέλος του 2016 πρέπει να υιοθετηθεί μόνο με ομοφωνία στο Συμβούλιο. Όμως, ομοφωνία κατά πάσα πιθανότητα σημαίνει ότι δεν θα έχουμε ολοκληρωμένη αναθεώρηση και ότι οποιαδήποτε πιθανότητα αύξησης του προϋπολογισμού, ακόμη και σε εποχή καλύτερων οικονομικών συνθηκών, θα εξαρτηθεί από το βέτο χωρών που παραδοσιακά είναι αντίθετες με αυξημένο π/υ για το ΠΔΠ, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο.

3 . Ευελιξία

Η τελική συμφωνία βελτιώνει ελαφρώς την ευελιξία στον προϋπολογισμό της ΕΕ σε σύγκριση με το τρέχον ΠΔΠ, αλλά εξακολουθεί να είναι πιο συντηρητική και ασθενέστερη από την αρχική πρόταση της Επιτροπής, η οποία υποστηρίζεται από το Ευρωκοινοβούλιο. Δεδομένης της περιορισμένης ευελιξίας είναι σχεδόν βέβαιο ότι δεν θα επιτευχθούν τα προβλεπόμενα ανώτατα όρια του ΠΔΠ (€ 959,99 δισ. δεσμεύσεις και € 908,4 δισ. πληρωμές) .

4 . Ίδιοι πόροι

Σήμερα τα κράτη μέλη συνεισφέρουν στο 70% περίπου του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού και έτσι όλα εξαρτιόνται από τις κυβερνήσεις. Χωρίς σημαντικούς ίδιους πόρους και αύξηση του ύψους του προϋπολογισμού, η Ευρώπη δεν μπορεί να αντιμετωπίσει κρίσεις, όπως η σημερινή, και τις προκλήσεις σε διάφορους τομείς. 

Η συμφωνία περιλαμβάνεται μη δεσμευτική γραπτή δήλωση ζητώντας το σχηματισμό ομάδας υψηλού επιπέδου που θα πρέπει να υποβάλει μια πρώτη έκθεση για τους ιδίους πόρους μέχρι το τέλος του 2014 και μια δεύτερη έκθεση μέχρι το τέλος του 2016, η οποία θα μπορούσε να αποτελέσει τη βάση για νομοθετική πρόταση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ώστε να τεθούν σε ισχύ μετά το 2020. Αλλά μέχρι τότε δεν προβλέπεται κάτι σημαντικό, αν και η Ευρώπη πρέπει να χρηματοδοτήσει πχ την δημιουργία θέσεων εργασίας ή την προστασία του κλίματος με πολύ πιο σημαντικά ποσά.

Ένα σύντομο ιστορικό

Από την έναρξη ισχύος της Συνθήκης της Λισαβόνας, η εφαρμογή Κανονισμού για το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο είναι υποχρεωτική και πρέπει να καθορίζεται για ελάχιστη περίοδο 5 ετών. Το ΠΔΠ καθορίζει τα ετήσια ανώτατα όρια ανά κατηγορία δαπανών και τα ετήσια ανώτατα όρια πληρωμών, που είναι και το μέγιστο ποσό των πιστώσεων που μπορούν να κινητοποιηθούν στο πλαίσιο της ετήσιας διαδικασίας του προϋπολογισμού.

Εκτός από τον κανονισμό για το ΠΔΠ τα 3 θεσμικά όργανα της ΕΕ (Συμβούλιο, Ευρωκοινοβούλιο και Κομισιόν) εγκρίνουν “διοργανική” συμφωνία που καθορίζει τους κανόνες και τις διαδικασίες που πρέπει να εφαρμοστούν προκειμένου να διευκολύνουν την ετήσια διαδικασία του προϋπολογισμού. Προκειμένου να εγκριθεί το ΠΔΠ απαιτείται η σύμφωνη γνώμη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου πριν από την ομόφωνη απόφαση του Συμβουλίου. Επιπλέον, το Συμβούλιο μπορεί να εξουσιοδοτήσει το Συμβούλιο να αποφασίζει με ειδική πλειοψηφία.

Αρχικά το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (ΕΚ) υιοθέτησε την αρχική του θέση με την έκθεση SURE (τον Ιούνιο 2011). Έπειτα ενέκρινε μια ενδιάμεση έκθεση (του Οκτώβριο 2012) για τον καθορισμό των βασικών στόχων του ΕΚ σχετικά με το ΠΔΠ και καθόσον τα συμπεράσματα του Συμβουλίου που εγκρίθηκαν στις 8 Φεβ 2013 δεν ήταν σύμφωνα με τη θέση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απέρριψε τη συμφωνία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τον Μάρτιο 2013.

Όμως στις 27 Ιουνίου 2013, ο Πρόεδρος του ΕΚ Schulz συμφώνησε με τον Πρόεδρο της Ε. Επιτροπή) και τον Προεδρεύοντα της Ένωσης (περίοδος Ιρλανδικής Προεδρίας) για το τελικό κείμενο πριν από διαβουλεύσεις με τις κοινοβουλευτικές ομάδες και τους εκπροσώπους τους. 

Τελικά στις 3 Ιουλίου 2013, οι 3 μεγαλύτερες ομάδες του ΕΚ (Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, Σοσιαλιστές & Δημοκράτες και Φιλελεύθεροι) υπερψήφισαν την πολιτική συμφωνία που έκανε ο Πρόεδρος Schulz, αποδεχόμενοι έτσι τις δραστικές περικοπές που το Συμβούλιο επέβαλε, βελτιώνοντας ελαφρώς την ευελιξία του. Στην Ολομέλεια του Νοεμβρίου οι ευρωβουλευτές υποχρεώθηκαν να ψηφίσαν πακέτο και την “μακροοικονομική αιρεσιμότητα”.

Ωστόσο, το Ευρωκοινοβούλιο είχε θέσει 3 όρους προκειμένου να τεθεί ο Κανονισμός για το ΠΔΠ σε ψηφοφορία: α. Αποφυγή δημοσιονομικού ελλείμματος με την παροχή πρόσθετων πιστώσεων πληρωμών (€ 11,2 δισ. επιπλέον στον π/υ για το 2013) – ολοκληρώθηκε. β. Πολιτική συμφωνία σχετικά με τη νομική βάση (Horizon 2020 , ΚAΠ , πολιτική συνοχής ) μεταξύ των 3 θεσμικών οργάνων της ΕΕ – υπό διαπραγμάτευση. γ. Σύγκληση ομάδας υψηλού επιπέδου για τους ιδίους πόρους κατά την επίσημη έγκριση του κανονισμού για το ΠΔΠ – δεν έχει ακόμη πραγματοποιηθεί.

(1) http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/pressdata/en/ecofin/139831.pdf