Η κοινωνική απομόνωση σκοτώνει τους ηλικιωμένους πιο πολύ κι από την μοναξιά

Οι γηραιότεροι άνθρωποι που έχουν λιγοστές κοινωνικές επαφές, είναι πιθανότερο να ζήσουν λιγότερα χρόνια, ακόμα κι αν δεν τους πειράζει η μοναξιά τους, σε σχέση με τους ηλικιωμένους που δεν ζουν απομονωμένοι, αλλά έχουν πλούσια κοινωνική ζωή, σύμφωνα με μια νέα βρετανική επιστημονική έρευνα με ελληνική συμμετοχή.

Οι πιο απομονωμένοι κοινωνικά έχουν κατά 26% αυξημένο κίνδυνο πρόωρου θανάτου σε σχέση με τους κοινωνικά δικτυωμένους. Αυτό, μεταξύ άλλων, σύμφωνα με τους ερευνητές, οφείλεται στο ότι όταν ένας ηλικιωμένος ζει απομονωμένος, δεν έχει κάποιον να φροντίσει για τη σωστή διατροφή του, για να πάρει το φάρμακό του ή για να τον βοηθήσει σε μια επείγουσα περίπτωση. Γι’ αυτό, όπως συνιστούν οι επιστήμονες, ακόμα και όσοι άνθρωποι ζουν μόνοι τους στην τρίτη ηλικία, αλλά καθόλου δεν τους πειράζει, με άλλα λόγια ευχαριστιούνται τη μοναξιά τους, πρέπει να έχουν περιοδική επαφή με κάποιους ανθρώπους, που θα συμβουλεύουν και θα υποστηρίζουν τον ηλικιωμένο.

Η μελέτη δείχνει ότι η συναισθηματική-υποκειμενική μοναξιά (ένα αίσθημα απογοήτευσης από τις κοινωνικές σχέσεις και μια δυσκολία επικοινωνίας με τους άλλους) αυξάνει τον κίνδυνο θανάτου για τους ηλικιωμένους, όμως οι συνέπειες της αντικειμενικής κοινωνικής απομόνωσης φαίνεται να είναι ακόμα πιο επικίνδυνες, Το βασικό συμπέρασμα των ερευνητών είναι ότι η κοινωνική απομόνωση δρα ανεξάρτητα από την μοναξιά ως παράγων κινδύνου, που υποσκάπτει ακόμα πιο πολύ την υγεία και τελικά μπορεί να οδηγήσει σε πρόωρο θάνατο.

Οι ερευνητές συνιστούν πρωτοβουλίες, ώστε να καταπολεμηθεί τόσο η μοναξιά, όσο και η κοινωνική απομόνωση. Όπως αναφέρουν, η ενθάρρυνση των κοινωνικών σχέσεων και επαφών, δηλαδή η καταπολέμηση της κοινωνικής απομόνωσης, μπορεί να αυξήσει το προσδόκιμο ζωής ακόμα περισσότερο από ό,τι η καταπολέμηση της μοναξιάς ως συναισθήματος.

Οι ερευνητές του Τμήματος Επιδημιολογίας και Δημόσιας Υγείας του University College του Λονδίνου, με επικεφαλής τον Άντριου Στεπτόου και με τη συμμετοχή του Παναγιώτη Δημακάκου, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ (PNAS), σύμφωνα με το BBC και το “Nature”, μελέτησαν 6.500 άνδρες και γυναίκες ηλικίας άνω των 52 ετών. Οι επιστήμονες αξιολόγησαν, για μια χρονική περίοδο επτά ετών, τον κίνδυνο θανάτου αυτών των ατόμων σε σχέση με την ψυχική κατάστασή τους και τις συνθήκες ζωής τους.

Η περιορισμένη επαφή κάποιου με την οικογένειά του, με φίλους, με τη γειτονιά, με διάφορες οργανώσεις και γενικότερα με την κοινωνία, θεωρείται κοινωνική απομόνωση και σχετίζεται, αλλά δεν ταυτίζεται με τη μοναξιά. Σύμφωνα με την μελέτη, το μεγαλύτερο ποσοστό θνησιμότητας υπάρχει σε αυτούς που ταυτόχρονα βιώνουν μοναξιά και κοινωνική απομόνωση.

Η έρευνα έδειξε ότι τόσο το πιο υποκειμενικό αίσθημα της μοναξιάς, όσο και η πιο αντικειμενική κατάσταση της κοινωνικής απομόνωσης αυξάνουν τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου. Όμως, ενώ η σχέση μεταξύ μοναξιάς και πρόωρου θανάτου αφορά κατά βάση όσους ανθρώπους έχουν σωματικά ή ψυχικά προβλήματα, στην περίπτωση της κοινωνικής απομόνωσης αυξάνει ο κίνδυνος πρόωρου θανάτου ανεξάρτητα από την σωματική και ψυχική υγεία κάποιου.

Η μελέτη επισημαίνει πως οι κοινωνικές επαφές και η ύπαρξη ενός κοινωνικού δικτύου είναι ζωτικά για την ευημερία ενός ανθρώπου. Η κοινωνική απομόνωση εξελίσσεται σταδιακά σε πρόβλημα κατά την μέση και ιδίως κατά την τρίτη ηλικία, όταν μπορεί να συνδυαστούν διάφοροι παράγοντες, όπως η μείωση του εισοδήματος, οι κινητικές δυσκολίες και ο θάνατος φίλων και συγγενών, με συνέπεια να περιορίζονται οι δυνατότητες για κοινωνικές επαφές, ακόμα και αν υπάρχει η σχετική επιθυμία εκ μέρους του ηλικιωμένου.

Προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι τα κοινωνικά απομονωμένα και τα μοναχικά άτομα κινδυνεύουν περισσότερο από καρδιαγγειακές παθήσεις, λοιμώδεις νόσους, εκφύλιση εγκεφάλου – νου κ.α. Επίσης κινδυνεύουν με αύξηση της αρτηριακής πίεσης και των χρόνιων φλεγμονών, με διαταραχή του μεταβολισμού και με λιγότερη αντοχή στο στρες.

Σύμφωνα με τα ευρήματα της νέας μελέτης, η μοναξιά πλήττει περισσότερο τις γυναίκες, ενώ η κοινωνική απομόνωση και τα δύο φύλα εξίσου. Τα απομονωμένα άτομα είναι συχνότερα ανύπαντρα, με χαμηλότερο μορφωτικό επίπεδο και με χειρότερη υγεία γενικά.

Άλλοι ερευνητές, πάντως, κυρίως από τις ΗΠΑ, δήλωσαν την αμφιβολία τους κατά πόσο η κοινωνική απομόνωση από μόνη της, συντομεύει τη ζωή, ακόμα και αν δεν συνοδεύεται από το οδυνηρό αίσθημα της μοναξιάς. Οι ερευνητές από τη Βρετανία απάντησαν ότι η μοναξιά δεν πρέπει ασφαλώς να αγνοείται, αλλά η κοινωνική απομόνωση ως αντικειμενική κατάσταση παίζει εξίσου καθοριστικό και ξεχωριστό ρόλο ως παράγων κινδύνου που μειώνει το προσδόκιμο ζωής.