Economist: Η Ευρώπη δεν έχει ακόμη απογαλακτιστεί από τη ρωσική ενέργεια

ένα όπλο της γεωπολιτικής εξίσου σημαντικό όπως και κάθε πολεμικό πλοίο.

Σχεδιασμένο για να αξιοποιήσει παγκόσμιες προμήθειες υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), θα επιτρέψει στη Λιθουανία να απελευθερωθεί συνολικά από την εξάρτησή της από τη Ρωσία. Με δεδομένο το φόβο ότι η κρίση της Κριμαίας θα μπορούσε να μετατραπεί σε έναν πόλεμο κυρώσεων με τη Ρωσία, η ενεργειακή ανεξαρτησία της μέσα στο έτος θα δώσει στη Λιθουανία κάποια παρηγοριά.

Πιο προφανής αντίποινα της Ρωσίας εναντίον των δυτικών κυρώσεων θα ήταν να καταπνίξει τον ενεργειακό εφοδιασμό, κυρίως φυσικού αερίου. Παρέχει περίπου το ένα τέταρτο του αερίου που καίγεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση, και σχεδόν όλα αυτά σε πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένων των χωρών της Βαλτικής, τη Φινλανδία και τη Βουλγαρία. 

Η Ανατολική Ευρώπη καλεί τη Γερμανία να απεξαρτηθεί από το ίδιο το ρωσικό φυσικό αέριο, και την Αμερική να αυξήσει τις εξαγωγές του φυσικού αερίου σχιστόλιθου. Η Ευρώπη είχε μια γεύση από «πολέμους» φυσικού αερίου το 2006 και ξανά το 2009, όταν η Ρωσία έκλεισε τους αγωγούς στην Ουκρανία, αφήνοντας πολλές χώρες, κυρίως στη νοτιο-ανατολική Ευρώπη, να τρέμουν στο κρύο του χειμώνα. Πέντε χρόνια μετά, η Ευρώπη είναι λιγότερο ευάλωτη;

Βραχυπρόθεσμα, τουλάχιστον, οι προοπτικές δεν είναι και τόσο άσχημες. Μετά από έναν ήπιο χειμώνα, οι δεξαμενές αποθήκευσης αερίου είναι ακόμα μισογεμάτες, ενώ το αέριο ρέει ακόμα. Το Δίκτυο φυσικού αερίου της ΕΕ έχει γίνει πιο ολοκληρωμένο, με την εγκατάσταση των διασυνδέσεων και την τεχνολογία της αντίστροφης ροής. Αυτό σημαίνει ότι, εφόσον το αέριο μέσω της Ουκρανίας έχει διακοπεί, οι χώρες της Κεντρικής Ευρώπης μπορούν να το παραλάβει από τα δυτικά μέσω Γερμανίας. Πολλά από αυτά θα εξακολουθούν να έρχονται από τη Ρωσία μέσω εναλλακτικών αγωγών, όπως ο Nord Stream, χτισμένο κάτω από τη Βαλτική απευθείας στη Γερμανία.

Αλλά τι θα γινόταν αν η Ρωσία αποφάσιζε να κόψει το φυσικό αέριο σε όλη την Ευρώπη;

Μέσα από ένα συνδυασμό της εξεύρεσης εναλλακτικών προμηθευτών, οι περισσότερες (αλλά όχι όλες) οι χώρες θα πρέπει να επιβιώσουν τους επόμενους έξι μήνες περίπου. Τα οξύτερα προβλήματα θα αρχίσουν τον επόμενο χειμώνα, όταν η ζήτηση για θέρμανση αυξάνεται κατακόρυφα. Ωστόσο, οι περισσότεροι Ευρωπαίοι πιστεύουν ότι η Ρωσία ποτέ δεν θα τολμούσε να πάει τόσο μακριά. Μετά από όλα, αν η ΕΕ είναι εξαρτημένη από τη Ρωσία ως βασικό προμηθευτή φυσικού αερίου, η Ρωσία είναι ακόμη περισσότερο από την ΕΕ ως ο βασικός πελάτης της, απορροφώντας σχεδόν το ήμισυ των εξαγωγών φυσικού αερίου.

Η μακροπρόθεσμη εικόνα είναι πιο συγκεχυμένη. Η έλευση του σχιστολιθικού φυσικού αερίου στην Αμερική έχει μετατρέψει τη παγκόσμια αγορά φυσικού αερίου, σε υγροποιημένου φυσικού αερίου καθιστώντας το πλέον διαθέσιμο και προσιτό (και συχνά φθηνότερα από το ρωσικό φυσικό αέριο). Όμως, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπολογίζει ότι η ΕΕ θα εισάγει ένα αυξανόμενο μερίδιο του φυσικού αερίου: ίσως το 80% μέχρι το 2030.

Με τα χρόνια, η ΕΕ επεδίωξε και αντιφατικές πολιτικές. Φιλοδοξούσε να οδηγήσει τον κόσμο στην μείωση των εκπομπών CO 2 των εκπομπών, και έτσι επιδιώκει φιλόδοξες ανανεώσιμων ενεργειακών στόχων. Με την οικονομική κρίση, άρχισε να ανησυχεί περισσότερο για την αύξηση της τιμής της ενέργειας (εν μέρει προκαλούνται από τις επιδοτήσεις για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας) και ένα αυξανόμενο χάσμα ανταγωνιστικότητας με την Αμερική, η οποία επωφελείται από φθηνό φυσικό αέριο από σχιστόλιθο. Στη σύνοδο κορυφής της ΕΕ αυτή την εβδομάδα το επίκεντρο θα στραφεί αναπόφευκτα στην ενεργειακή ασφάλεια. Οι ηγέτες θα εγκρίνουν πιθανώς ένα σχέδιο για τη μείωση της εξάρτησης από τις εισαγωγές τον Ιούνιο.

Ο Radek Sikorski, ο υπουργός Εξωτερικών της Πολωνίας, το έθεσε σωστά όταν είπε ότι αυτό δεν σημαίνει να ζήσουμε χωρίς ρωσικό φυσικό αέριο συνολικά, αλλά μάλλον την ασφάλεια του εφοδιασμού σε ανταγωνιστικές τιμές. «Δεν έχουμε τίποτα εναντίον όσων καταναλώνουν ρωσικό φυσικό αέριο. Δεν υπάρχει τίποτα ηθικά λάθος με αυτό », είπε. Αλλά οι ρωσικοί αγωγοί δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται ως μοχλός άσκήσης πίεση στις χώρες, ή να τους αναγκάζει να πληρώσουν εξωφρενικές τιμές. Ένας λόγος για τον οποίο η Λιθουανία θέλει την ενεργειακή της ανεξαρτησία είναι ότι πληρώνει περίπου το ένα τρίτο και περισσότερο για το φυσικό αέριο από τη Γερμανία, η οποία είναι μακρύτερα από τη Ρωσία.

Η Ευρώπη πρέπει να κάνει τρία πράγματα. Κατ ‘αρχάς, θα πρέπει να μειώσει την εξάρτησή της από την εισαγόμενη ενέργεια, με την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και της πυρηνικής ενέργειας, των πόρων σχιστολιθικού φυσικού αερίου στην ΕΕ και την προώθηση μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας.

Δεύτερον, πρέπει να διαφοροποιήσει τις πηγές του εισαγόμενου φυσικού αερίου. Περισσότερα θα μπορούσαν να προέρχονται από Νορβηγία. Η υπόσχεση του φυσικού αερίου στην ανατολική Μεσόγειο θα μπορούσε να ωθήσει μια διευθέτηση του προβλήματος της Κύπρου, αλλά αυτό παραμένει αβέβαιο. Μελλοντικές εξαγωγές του σχιστολιθικού φυσικού αερίου από την Αμερική θα βοηθήσουν. Από εκεί και πέρα, ο απογαλακτισμός της Ευρώπης από τη Ρωσία μπορεί να δημιουργήσει εξάρτηση από την Αλγερία, το Κατάρ, το Αζερμπαϊτζάν και το Καζακστάν κάτι που επίσης δεν είναι ότι καλύτερο. Αλλά όσο περισσότεροι «απατεώνες» πωλούν φυσικό αέριο, τόσο πιο δύσκολο είναι για κάθε μία χώρα να κρατήσει όμηρο την Ευρώπη.

Η ισχύς στην αγορά

Τρίτον, και ίσως το πιο σημαντικό, η ΕΕ πρέπει να διασφαλίσει ότι το φυσικό αέριο, από όπου κι αν προέρχεται, θα μπορεί να φτάσει σε όλους όσους το χρειάζονται σε μια λογική τιμή. Αυτό σημαίνει ότι οι επενδύσεις σε ένα ολοκληρωμένο, ευέλικτο και απελευθερωμένο πανευρωπαϊκό δίκτυο φυσικού αερίου που επιτρέπει την ενέργεια να διαπραγματεύεται και να μετακινείται από όπου είναι διαθέσιμο πιο φτηνά εκεί όπου χρειάζεται περισσότερο. Αυτό θα μειώσει το πεδίο για τη Ρωσία, ή οποιονδήποτε άλλο, να «εισχωρήσει» σε ευάλωτες χώρες. Το ίδιο ισχύει και για το δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας. Επιπλέον, μια σωστή αγορά ενέργειας, σε συνδυασμό με μια αποτελεσματική αγορά εμπορίας εκπομπών, θα βοηθήσει άλλους στόχους, όπως η μείωση του κόστους της ενέργειας με χαμηλές εκπομπές άνθρακα.

Economist
Απόδοση: Ελλήνων Αφύπνιση