του system failure
Πώς κάνετε έναν πρωθυπουργό να φαίνεται ότι κάνει το σωστό, παρόλο που στην πραγματικότητα κάνει το αντίθετο; Προσπαθείτε να τον παρουσιάσετε δυνατό, αλύγιστο, σίγουρο για τον εαυτό του. Αυτή ήταν, σε γενικές γραμμές, η τακτική που ακολουθούσε μια παλιά γενιά image makers, προκειμένου κάποιες πολιτικές να κερδίσουν την συγκατάθεση των ανθρώπων, ή, προκειμένου να προωθήσουν συγκεκριμένα πολιτικά πρόσωπα…
Στο πρώτο τηλεοπτικό ντιμπέιτ της ιστορίας μεταξύ του Τζον Κένεντι και του Ρίτσαρντ Νίξον τον Σεπτέμβριο του 1960, ο Κένεντι είχε κερδίσει τις εντυπώσεις, καθώς η εικόνα που έβγαζε προς τα έξω ήταν σαφώς καλύτερη από εκείνη του Νίξον. Έδειχνε πιο φρέσκος, πολύ νεότερος και απαντούσε με ευθύτητα σε όλες τις ερωτήσεις. Το ντιμπέιτ ήταν καθοριστικό στο να κερδίσει ο Κένεντι τις εκλογές.
Από τότε πολλά έχουν αλλάξει. Οι νέες γενιές των image makers, μετατόπισαν σταδιακά την εικόνα του “ατσαλάκωτου” πολιτικού προς αυτήν του πιο ανθρώπινου, αυτού που βρίσκεται πιο κοντά στην εικόνα του μέσου πολίτη. Οι νέες οδηγίες των image makers προς τους πολιτικούς περιελάμβαναν περισσότερη απλότητα, περισσότερο αυθορμητισμό, άφθονα αστεία, τακτικές που έκαναν τους πολιτικούς περισσότερο προσιτούς και συμπαθείς και λιγότερο απόμακρους.
Φτάνοντας στο σήμερα, τα πράγματα έχουν αλλάξει τόσο πολύ, που το αρχικό ερώτημα και η απάντηση είναι εντελώς διαφορετικά, τόσο, ώστε και οι ίδιοι οι image makers μεταλλάσσονται σε … image breakers!
Πώς παρουσιάζετε λοιπόν έναν πρωθυπουργό, με τρόπο που να φαίνεται ότι δεν έχει πολλές επιλογές και προσπαθεί σκληρά να κρατήσει τις ισορροπίες; Τον παρουσιάζετε ταλαιπωρημένο, κουρασμένο, σαν να εξαντλείται από την υπερπροσπάθεια. Και τελικά, μέσω ενός μικρού “λάθους”, η κάμερα τον πιάνει επ’αυτοφόρω να βρίζει το … κεφάλι του και τον εαυτό του, επειδή δεν είπε σωστά τα λόγια. Τι πιο ανθρώπινο απ’ αυτό; Είναι κάτι που το κάνει σχεδόν ο καθένας όταν τα βάζει με τον εαυτό του.
Τι μήνυμα στέλνει άραγε ένας πρωθυπουργός υπό τις οδηγίες των image breakers (πρώην image makers), μέσω αυτής της εικόνας;
Πρώτον, ότι “κοιτάξτε, είμαι ένας από εσάς, κάνω ότι μπορώ, μην περιμένετε θαύματα, συμβιβαστείτε μ’ αυτό και μην ζητάτε περισσότερα”. Με ποιο πράγμα άραγε να συμβιβαστούμε; Με το “μέγα κατόρθωμα” της μείωσης του ΦΠΑ στην εστίαση από τον Αύγουστο, δηλαδή όταν το μεγαλύτερο διάστημα της καλοκαιρινής σεζόν θα έχει περάσει, ενώ ταυτόχρονα σχεδιάζονται νέοι φόροι, μαζικές απολύσεις, ιδιωτικοποιήσεις, νέες μειώσεις μισθών και περαιτέρω διάλυση του κοινωνικού κράτους.
Δεύτερον, ότι πίσω από την κάμερα δεν υπάρχουν κρυφές συμφωνίες. Υπάρχει μόνο αυτό: ένας ταλαιπωρημένος πρωθυπουργός που βρίζει τον εαυτό του.
Είτε ήταν πραγματική η γκάφα του κάμεραμαν που συνέχιζε να καταγράφει, είτε όχι, οι image breakers ξέρουν καλά τι πρέπει να κάνουν.
Αλλά και στις Ηνωμένες Πολιτείες, η περίπτωση του υποψηφίου δημάρχου της Νέας Υόρκης είναι χαρακτηριστική. Οι image breakers, μετά την αποκάλυψη του σκανδάλου, αυτό που έμενε να κάνουν ήταν να αποδομήσουν την εικόνα του και να προωθήσουν την “υπερβολικά ανθρώπινη” πλευρά του, με τα φυσιολογικά, ανθρώπινα πάθη του.
Ο βαθμός μετάλλαξης των image breakers, είναι ένας δείκτης του πόσο έχει απαξιωθεί η πολιτική σήμερα. Εκτός του γεγονότος ότι σήμερα οι περισσότεροι άνθρωποι γνωρίζουν τα επικοινωνιακά τρικ του παρελθόντος, η βασική τους φιλοσοφία έχει αλλάξει, καθώς θεωρούν ορθολογικά ότι έτσι έχουν τα πράγματα και δεν μπορεί να γίνει αλλιώς.
Στην Ελλάδα, το μεγαλύτερο ποσοστό το παίρνει οριακά η ΝΔ απευθυνόμενη κυρίως στους “ορθολογιστές” Δεξιούς. Ακολουθεί με πολύ μικρή διαφορά ο ΣΥΡΙΖΑ. Είναι εκπληκτικό ότι, παρά το γεγονός ότι ο Τσίπρας είναι πολύ νεότερος του Σαμαρά, τον ακολουθεί κατά πόδας στην επικοινωνιακή τακτική, όσον αφορά την εικόνα, παρόλο που η ρητορική που χρησιμοποιεί, λόγω Αριστερής ιδεολογίας, είναι τελείως διαφορετική.
Γιατί αυτό που μετράει, είναι η εικόνα που βγαίνει προς τα έξω να είναι στα μέτρα της παρούσας κοινής λογικής, να παραπέμπει στον σημερινό “ορθολογισμό” και όχι στην ανατροπή. Οι κοινωνίες σήμερα, όχι μόνο φοβούνται τις επαναστάσεις, αλλά και τους πολιτικούς που τολμούν να αρθρώσουν έναν βαθιά ριζοσπαστικό λόγο και την αντίστοιχη εικόνα που τους συνοδεύει.
Ισχύει πράγματι αυτή η νέα τακτική των image breakers ή μήπως συμβαίνει κάτι πιο τρομακτικό; Μήπως το κουρασμένο πρόσωπο των πολιτικών είναι μια πραγματικότητα; Μια απόδειξη της οριστικής εγκατάλειψης του πολιτικού οράματος και της άνευ όρων παράδοσης στον σημερινό “ορθολογισμό”; Ίσως να ισχύουν και τα δύο.
