Iq test Λογικής Ανάλυσης

[Εισαγωγή από το βιβλίο “Μέτρησε τη νοημοσύνη σου” Χανς Τζ. Αιζνκ Τέταρτι Εκδοση] …

<<Ας στρέψουμε τήν προσοχή μας σέ μερικά ερωτήματα αναγνωστών μας. Τό πρώτο απ αυτά, καί τό πιο  επαναλαμβανόμενο, αφορούσε το πρόβλημα των πολλών (εναλλακτικών) απαντήσεων στό ίδιο ερώτημα.
Σέ τόνους οργής ή θλίψης, περιφρόνησης ή συγκατάβασης, πολλοί αναγνώστες τόνισαν ότι πολλά πρόβλήματα έχουν καί άλλες απαντήσεις πού τίς βρήκαν μόνοι τους. ‘Αλλοι αναγνώστες, μάλιστα, προσπάθησαν νά διατυπώσουν τίς θεωρητικές αρχές μέ βάση τίς οποίες θά μπορούσε νά γίνει η επιλογή ανάμεσα σέ διαφορετικές απαντήσεις άλλοι δήλωσαν ότι η όλη υπόθεση ήταν απάτη καί απογοήτευση .

Είναι ίσως περίεργο αλλά έχει ερευνηθεί επιστημονικά σέ ικανοποιητικό βαθμό τό πρόβλημα αυτό, μολονότι τό αντιμετωπίζουμε από τά πρώτα τέστ νοημοσύνης πού φτιάχτηκαν. ‘Ισως βοηθηθούμε άν ρίξουμε πρώτα μιά ματιά στό ζήτημα πότε ακριβώς παρουσιάζονται εναλλα­ κτικές (διαφορετικές) απαντήσεις στό ίδιο πρόβλημα. Μπορούμε νά παρουσιάσουμε ένα πρόβλημα Δ.Ν . μόνο μέ δύο βασικούς τρόπους. Ο πρώτος είναι νά παρουσιά­σουμε τό πρόβλημα μαζί μέ μερικές διαφορετικές απαντή­ σεις. Όταν ενεργούμε έτσι, είναι εύκολο νά βεβαιωνόμα­στε ότι, εκτός από τή μία σωστή απά’ντηση, όλες οι άλλες είναι λαθεμένες. Αλλά κι εδώ υπάρχουν ορισμένες προϋ­ ποθέσεις πού, ενώ μπορεί νά μήν διατυπώνονται καθαρά, κατανοούνται όμως από όλους. Μία από ουτές, πραγματι­ κά η πιό. σημαντική, είναι ότι θά πρέπει νά χρησιμοποιή­σουμε όλες τίς πληροφορίες (δοσμένα στοιχεία) πού δίνονται στό πρόβλημα καί ότι η λύση πού βασίζεται σ αυτή τή μέθοδο είναι καλύτερη από κάθε άλλη λύση πού χρησιμοποιεί μόνο μερικά από τά δοσμένα στοιχεία τού προβλήματος. Ωστόσο, ποτέ δέν υπάρχει πραγματική δυσκολία στά προβλήματα πού παρουσιάζονται μέ αυτό τόν τρόπο, εκτός άν ο συντάκτης τού τέστ είναι απρόσε­κτος ή άν ο διορθωτής τών δοκιμίων άφησε νά τού ξεφύγουν τυπογραφικά λάθη.

Υπάρχει, όμως, ένα άλλο είδος προβλήματος όπου ο εξεταζόμενος τού τέστ δέν παίρνει μία σωστή καί μερικές λαθεμένες απαντήσεις, αλλά όπου πρέπει νά σκεφτεί μόνος του τή λύση . Τό είδος αυτό ονομάζεται συχνά «ανοιχτό»πρόβλημα. Υπάρχουν διαφορετικοί βαθμοί «α­νοιχτού» πού κορυφώνονται σ ‘έναν τύπο προβλήματος όπου δέν υπάρχει απλώς μιά σωστή λύση, αλλά πολλές καί όπου η νοημοσύνη τού εξεταζόμενου απΘδείχνεται από τόν αριθμό τών σωστών απαντήσεων πού δίνει σέ μιά δοσμένη χρονική περίοδο. ‘Ας πάρουμε ένα ανοιχτό πρόβλημα καί άς δούμε τί αρχές μπορούμε ν •ανακαλύ­ ψουμε. Νά τό πρόβλημα:

-Ενας νάνος κατοικεί στό εικοστό πάτωμα ενqς ουρανοξύστη. Κάθε πρωί μπαίνει στό ασανσέρ, πατάει τό σωστό κουμπί καί κατεβαίνει στό ισόγειο• πηγαίνει στή δουλειά του καί γυρίζει τό απόγευμα . Μπαίνει στό ασανσέρ, πατάει τό κουμπί καί ανεβαίνει στό δέκατο πάτωμα- μετά, ανεβαίνει τά υπόλοιπα πατώματα από τή σκάλα . Τό ερώτημα είναι: Γιατί δέν πηγαίνει στό εικοστό πάτωμα μέ τό ασανσέρ;

‘Αν θέλετε, δοκιμάστε ν ‘απαντήσετε στό ερώτημα μόνος σας, ή δώστε το σέ άλλους. Μερικές από  τις πιό συχνές απαντήσεις πού θά πάρετε είναι οι ακόλουθες:

– Τό κάνει γιά άσκηση .

– Τό κάνει γιατί θέλει νά χάσε ι βάρος, ,

– Επισκέπτεται κάποιο φίλο στό δέκατο πάτωμα. (Μερικοί εξωστρεφείς χαρακτήρες θά πούν «φιλενάδα»).

Λοιπόν, αυτές καί πολλές άλλες απαντήσεις μπορούν νά είναι πιθανές . Γιατί όμως όλες ‘αυτές είναι λαθεμένες; Καί γ,ιατί σωaτή είναι μόνο η απάντηση ότι «δέν μπορεί νά φτάσει πιό ψηλά από τό δέκατο κουμπί;» Η απάντηση, φυσικά, είναι απλά ότι οι λαθεμένες απαντήσεις δέ χρησιμοποιούν όλα τά στοιχεία (δοσμένα) τού προβλήμα­ τος, Θά μπορούσαν νά ταιριάζουν τόσο γιά ένα γίγαντα όσο καί γιά ένα νάνο. Είναι ολοφάνερο ότι η λύση πρέπει νά χρησιμοποιεί τό γεγονός ότι ο άνθρωπος τού ασανσέρ είναι νάνος. Διαφορετικά, γιά ποιό λόγο νά τό αναφέρου­ με στό πρόβλημα; φυσικά, αυτό δέν είναι πολύ καλό πρόβλημα, αλλά βλέπετε γιατί ανάμεσα από τίς πολλές • λύσεις, πού είναι λίγο-πολύ σωστές (γιατί χρησιμοποιούν μερικά από τά στοιχεία τού προβλήματος) μία, καί μόνο μία, λογαριάζεται πρaγματικά σάν σωστή . Στήν περίπτω • ση αυτή, είναι ολοφάνερο ποιά από τίς πολλές λύσεις είναι η σωστή• ωστόσο, μερικές φορές, οι άνθρωποι έχουν τή διάθεση ν ‘αμφισβητήσουν τήν άποψη αυτή. ‘Ας εξετά­ σουμε ένα άλλο πρόβλημα, τού τύπου «βρέίτε τό άσχετο» ανάμεσα σέ μερικά στοιχεία. Σάς δίνονται πέντε πόλεις καί σάς ζητούν νά βρείτε τήν άσχετη . Οι πέντε πόλεις είναι ΡΑΝΑΜΑ, LONDON, DULUTH, CAMBRIDGE, EDSELE.

Λοιπόν, η κάθε πόλη απ’ αυτές θά μπορούσε νά θεωρηθεί η άσχετη γιά μιά σειρά λόγους. Η πόλη EDSELE είναι η μόνη ανατολικά τού Γκρήνγουϊτς, ενώ η ΡΑΝΑΜΑ είναι η μόνη λέξη όπου σύμφωνα καί φωνήεντα είναι διαδοχικά . Η CAMBRIDGE είναι η μόνη πόλη πού έχει τά παγκόσμιας φήμης πανεπιστήμια καί στίς δύο πλευρές τού Ατλαντικού . Η DULUTH είναι η μόνη πού λήγει σέ ΤΗ. Θά μπορούσατε νά συνεχίσετε έτσι διαλέγοντας τήν πιό βορεινή πόλη, τήν πιό νότια, τήν πιό δυτική, τήν πιό μεγάλη σέ πληθυσμό ή τήν πιό •μικρή σέ πληθυσμό . Μ ‘άλλα λόγια, υπάρχουν πολλοί τρόποι γιά νά χαρακτη­ ρίσου με μιά πόλη μοναδική, ξεχωριστή από τίς άλλες καί νά τή θέωρήσουμε σάν τήν «άσχετη»(λέξη πού ζητάει τό πρόβλημα). Ωστόσο, η σωστή απάντηση θά είναι ολοφά­ νερη σέ πολλούς είναι η λέξη CAMBRIDGE, δίότι όλες οι άλλες λέξεις έχουν ένα μόνο φωνήεντα πού επαναλαμβά­ νεται δύο ή περισσότερες φορές, ενώ η CAMBRIDGE έχει τρία διαφορετικά φωνήεντα .

Γιατί η λύση αυτή είναι «Καλύτερη» από τίς άλλες; ‘Αν πούμε ότι ο λόγος είναι φανερός μέ τή διαίσθηση θά ήταν ασφαλώς αλήθεια, αλλά αυτό δέ μάς εξηγεί καί πολλά πράγματα. Γιά νά τό διατυπώσουμε μέ λόγια, θά μπορού­ σαμε νά πούμε τά εξής: Σάς έδωσαν ένα πρόβλημα. Τό πρόβλημα πρέπει νά περιέχει όλες τίς πληροφορίες πού χρειάζονται γιά τή λύση του καί ο συντάκτης τού προβλήματος πρέπει βέβαια νά έχει δίαλέξει τίς πέντε λέξεις πολύ προσεχτικά έτσι ώστε ο συνδυασμός τους νά καθοδηγεί πρός μιά μοναδική σωστή απάντηση. Ασφα λώς, σέ κάθε σειρά πέντε πόλεων, κάποια θά είναι η μεγαλύτερη, κάποια η μικρότερη, κάποιο η πιό βορεινή, κάποιο η πιό νότιο, κάποια μέ τά πιό πολλά γράμματα καί κάποια μέ τά πιό λίγα. Καμιά μοναδική λύση δέ μπορεί νά βρεθεί σ •αυτές τίς κατευθύνσεις, γιατί θά ταίριαζε σέ οποιαδήποτε τυχαία εκλογή πόλεων. Αλλά υπάρχει κάτι καθαρά μοναδικό καί όχι .τυχαίο στό γεγονός ότι στίς τέσσερις πόλεις από τίς πέντε επαναλαμβάνεται τό ίδιο φωνήεντα. Αυτό δέν θά συνέβαινε κατά τύχη ούτε μιά φορά στίς χίλιες καί, επομένως, πρέπει νά είναι σκόπιμο . Συνεπώς, η απάντηση πού δίνουμε σάν σωστή ξεχώρίζει απ•όλες τίς άλλες διότι χρησιμοποιεί ένα στοιχείο τού προβλήματος πού δεν χρησιμοποιείται καθόλου στίς άλλες εναλλακτικές απαντήσεις.>>