«Πρόκειται για μία από τις αρχαιότερες γνωστές προσβλητικές χειρονομίες» λέει ο ανθρωπολόγος Desmond Morris.
Γίνεται δείχνοντας το πίσω μέρος μιας κλειστής γροθιάς που έχει μόνο το μεσαίο δάχτυλο επεκταμένο προς τα πάνω, αν και σε ορισμένες περιοχές επεκτείνεται και ο αντίχειρας. Η επέκταση του δαχτύλου θεωρείται σύμβολο της περιφρόνησης σε διάφορους πολιτισμούς, κυρίως δυτικών προτύπων.
«Το μεσαίο δάχτυλο συμβολίζει το πέος και τα κυρτά δάχτυλα από κάθε πλευρά τους δύο όρχεις. Κάνοντας αυτό, ουσιαστικά προσφέρετε σε κάποιον μια φαλλική χειρονομία».
Το «μεσαίο δάχτυλο» προέρχεται από την αρχαία Ελλάδα, όπου η χειρονομία χρησιμοποιήθηκε ως σύμβολο της πρωκτικής επαφής με τρόπο να υποβαθμίσει, να εκφοβίσει και να απειλήσει το άτομο στο οποίο απευθυνόταν.
Στη Μεσόγειο του 1ου αιώνα, το σήκωμα του δαχτύλου χρησιμοποιούνταν και για να αποτρέψει το «κακό μάτι».
Η χειρονομία ήταν γνωστή ως «κατάπυγον» -κατά, «προς τα κάτω» και πυγή, «γλουτοί». Ο ιστοριογράφος της φιλοσοφίας Διογένης Λαέρτιος αναφέρει πως ο κυνικός φιλόσοφος Διογένης έκανε την χειρονομία στο ρήτορα Δημοσθένη, τον 4ον αιώνα π.Χ. στην Αθήνα.
Όταν άγνωστοι σε ένα πανδοχείο εξέφρασαν την επιθυμία τους να δουν τον μεγάλο ρήτορα Δημοσθένη, ο Διογένης φέρεται να τους έδειξε το μεσαίο δάκτυλο και να αναφώνησε, «αυτό, για σας, είναι ο δημαγωγός των Αθηναίων».
Οι Ρωμαίοι είχαν τη δική τους ονομασία: digus impudicus – το απαίσιο, άσεμνο ή προσβλητικό δάκτυλο.
Στα «Επιγράμματα» του πρώτου αιώνα μ.Χ. του Λατίνου ποιητή Martial, ένας χαρακτήρας που πάντα απολάμβανε καλή υγεία δείχνει το «άσεμνο» δάχτυλο, σε τρεις γιατρούς.
Όσον αφορά τους Γάλλους και τους Βρετανούς, το «μεσαίο δάχτυλο», αν και ακολουθεί την ίδια φιλοσοφία, έχει διαφορετική εκτέλεση. Για τους μεν Γάλλους ακούει στο όνομα “bras d’honneur” (βραχίονας τιμής) και ακολουθείται από το κλείσιμο του βραχίονα, συνήθως του δεξιού χεριού, μέσα στο αριστερό (κίνηση που ποτέ δεν γνώρισε στη χώρα μας το μεγαλείο του μεσαίου δάχτυλου).
Η βρετανική χειρονομία, που κάποιοι μπερδεύουν με το σήμα της νίκης, είναι ουσιαστικά ένα ν των δύο δαχτύλων με την παλάμη όμως στραμμένη προς τα μέσα. «Είναι ένας “διπλός φαλλός”», λέει ο ανθρωπολόγος Dr Morris.
Ενώ το μεσαίο δάκτυλο μπορεί ιστορικά να συμβολίζει τον φαλλό, έχει χάσει αυτό το ξεχωριστό νόημα και δεν είναι πλέον άσεμνο, λέει ο Ira Robbins, καθηγητής Δικαίου στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον, ο οποίος μελέτησε τη θέση της χειρονομίας στην ποινική νομολογία.
«Αυτή η χειρονομία είναι πολύ βαθιά ριζωμένη στην καθημερινή ζωή. Σημαίνει τόσα άλλα πράγματα, όπως διαμαρτυρία ή οργή ή ενθουσιασμό, δεν είναι μόνο ένας φαλλός πλέον».